De MTF grafiek - De snelste manier om een 'lens' te beoordelen op zijn waarde.

De snelste manier om een 'lens' te boordelen op zijn waarde.

De meeste fotografen kijken bij de aanschaf van een objectief vaak allereerst naar de prijs en de lichtsterkte. Daarna wordt waarschijnlijk pas gekeken hoe ‘scherp’ de ‘lens’ is die je wilt kopen. Een objectief dat van hoek tot hoek volledig scherp is, die is zijn gewicht in goud waard. Althans, dat willen de objectlevenmakers je graag doen laten geloven. Maar hoe kun je nu eigenlijk zelf zien op basis van de gegeven specificaties van de fabrikant hoe ‘scherp’ een objectief is vóórdat je hem hebt gekocht. Immers je wil graag vooraf al weten wat je mag verwachten van het oplossend vermogen, de contrastweergave en zelfs de scherptediepte? In deze blog leg ik het je uit dat dit kan door het kunnen lezen en interpreteren van een zogenoemde MTF grafiek!

Objectieven en lichtbrekingen

Wie net een nieuw objectief heeft gekocht heeft ongetwijfeld gezien dat er in de doos ook een boekje zat en dat in dat boekje een aantal grafieken afgebeeld staan. Die grafieken kwam je misschien ook al tegen toen je op internet ging zoeken naar meer informatie over de ‘lens’ die je op het oog had, of net hebt gekocht.Over het algemeen gezien zal zo’n grafiek er ongeveer als volgt uit zien:

_{Een voorbeeld van een MTF grafiek, maar wat betekent zo’n grafiek eigenlijk?}

Je ziet op die grafiek een aantal lijnen getekend die bestaat uit vaste lijnen en gestippelde lijnen. Je ziet ook dat die lijnen over het algemeen genomen aan het einde van de grafiek een neerwaartse richting volgen. Soms lopen deze lijnen zelfs tot bijna helemaal beneden.

Zo’n grafiek zoals je hierboven ziet noemen we een ‘MTF grafiek’. De afkorting MTF staat daarbij voor ‘Modulation Transmission Function’. Dat is zoals je ziet een hele mond vol met technische termen. Ik neem het je niet kwalijk als je niet in één keer begrijpt waar dat voor staat. Gelukkig ook maar want anders zou ik deze blog ook niet hoeven te schrijven.

Deze grafiek geeft eigenlijk aan hoe het licht door het objectief wordt verwerkt. Licht wordt binnenin een objectief namelijk door de verschillende lenzen en lensgroepen aantal keer verbogen, om uiteindelijk zo recht mogelijk op de sensor te belanden.

Je kunt daardoor ook zeggen dat de MTF grafiek aangeeft hoe een objectief omgaat met de scherpte- en contrastweergave. We noemen dat het ‘oplossend vermogen’. Zo’n grafiekje verteld je daarmee iets over de scherpte waarmee een opname kan worden gemaakt.

De meeste fabrikanten tonen de prestaties van hun objectieven op basis van het grootst mogelijke diafragma waarover het objectief beschikt. Bij een zoomlens worden altijd twee grafieken weergegeven. De ene grafiek is dan op basis van de kortste brandpuntsafstand. De tweede grafiek geeft de prestaties van het objectief weer op basis van de langste brandpuntsafstand (wanneer er volledig is ingezoomd).

Waarom is het handig om een MTF grafiek te kunnen lezen?

Het kunnen lezen van een MTF grafiek kan je enorm helpen bij het maken van de keuze voor een objectief dat je graag zou willen aanschaffen. Het is bovendien een objectieve manier om een ‘lens’ te kunnen beoordelen op zijn kunnen.

Zo geeft een MTF grafiek je informatie over de scherpte en het oplossende vermogen van een objectief wanneer deze wordt gebruikt bij een ‘vol open’ diafragma. Je kunt namelijk aan de grafiek aflezen hoe de contrastweergave is en je kunt zien hoe zuiver het beeld is (astigmatisme) en hoeveel kleurverschuiving (chromatische aberratie) er kan optreden. Zo’n grafiek verteld je zelfs iets over de te verwachte bokeh (achtergrondonscherpte).

Het is dus erg nuttig om zo’n grafiek te kunnen lezen, want het verteld je veel over de prestaties van een lens.

Het perfect ontworpen en gefabriceerde objectief zou al het licht doorlaten en kent een perfecte breking van de lichtstralen. Iedere foton (lichtdeeltje) dat daarbij het objectief binnenkomt zou dan ook op de sensor kunnen landen. Helaas het perfecte objectief kan niet worden geproduceerd. Sterker nog. Juist doordat er wat lichtverlies optreedt krijgt ieder objectief zijn eigen charme.

_{De lensopbouw van een Fujinon XF16-55mm f2.8 objectief. Licht wordt door verschillende lensdelen gebroken.}

Geen enkel objectief is namelijk 100% doorzichtig. Ieder lensdeel heeft immers een bepaalde dikte en het gebruikte glas kenmerkt zich door zijn eigen dichtheid. Het licht wordt door iedere lens in een objectief ietsjes verbogen en door deze brekingen van het licht zal ook niet al het licht de sensor van je camera kunnen bereiken.

Dit verlies van licht wordt uitgedrukt als de ‘contrastweergave’.

Je moet dat zien als hoe minder licht de sensor bereikt, hoe hoe minder verloop er is tussen helder en donker. Er zijn dan dus minder ‘tinten’ beschikbaar. Minder verschillende tinten betekent dus verlies aan contrast.

Contrast vormt het fundament voor de resolutie. Een goede contrastweergave betekent namelijk ook dat alle contouren duidelijk zijn afgetekend. We noemend dit resolutie of scherpte. Hoe meer details door onze ogen kunnen worden onderscheiden hoe hoger de resolutie.

De hoeveelheid contrastweergave en de scherpte resulteert in het zogenoemde oplossende vermogen van een objectief.

Het oplossende vermogen van een objectief op waarde schatten

Om te weten hoe goed de resolutie is van een objectief meten we dat af aan het aantal lijnen of lijnparen per millimeter (lp/mm) die we (gemiddeld gezien) met het blote oog nog kunnen onderscheiden. Zo verkrijg je een objectieve meting.

De weergave van het oplossende vermogen van een objectief wordt over het algemeen in een grafiek weergegeven op basis van twee verschillende resoluties: 10lp/mm (lage resolutie) en 30 lp/mm (hoge resolutie). De meting die wordt uitgevoerd op 10lp/mm is voor de contrastweergave. De meting die wordt uitgevoerd op 30lp/mm is voor de weergave van de scherpte en resolutie.

De twee verschillende soorten metingen (één op lage en één hoge resolutie) zijn noodzakelijk omdat ze door onze ogen ieder op een andere wijze worden geïnterpreteerd.

_{Het oplossende vermogen wordt niet alleen in het midden van een objectief gemeten, door op verschillende afstanden vanaf het centrum een meting uit te voeren kunnen we goed zien hoe goed de contrastweergave en scherpte blijven naar de randen van het beeld .}

Om te zien hoe ‘goed’ een objectief presteert worden de metingen niet alleen in het midden van het objectief uitgevoerd, maar worden deze metingingen vanuit het midden op verschillende afstanden herhaalt. Zo kun je dan goed zien óf en hoeveel afname er is van het oplossende vermogen van een objectief.

Bij een 35mm full frame camera worden de metingen gedaan om de 5mm, dus 5mm, 10mm, 15mm en 20mm vanaf het centrum. Een meting bij 20mm beslaat zo’n 90% van het sensoroppervlak. Daar kun je dan dus goed zien hoe een objectief presteert aan de randen.

Het meten van een objectief voor een APS-C camera, zoals bijvoorbeeld die van Fujifilm, werkt de meetmethode hetzelfde. Echter, omdat de sensor kleiner is wordt de rand van de sensor bereikt bij ongeveer 14.2mm

Op de Y-as van de grafiek zien we hoe goed een ‘lens’ presteert. De weergave loopt van 0 tot 1, maar je kunt evengoed zeggen dat 0 staat voor 0% en een score van 1 staat voor 100%. Kortom, hoe hoger de lijn ligt hoe beter het oplossende vermogen van een objectief. Als de grafiek een lange rechte lijn laat zien is dat dus een ‘goede’ lens.

Hoe je de lijnen moet lezen en wat ze vertegenwoordigen leg ik je hieronder uit:

Contrastweergave

De lijn die wordt weergegeven voor de lage resolutie (10lp/mm) wordt meestal in het rood weergegeven. Deze lijn geeft de contrastweergave aan. Zodra deze lijn daalt betekent dat dus een afname van de hoeveelheid licht die de sensor bereikt. Door contrastafname wordt het beeld donkerder en lopen de verschillende kleuren en helderheden dicht. We zien dit vaak gebeuren in de hoeken van de sensor. De afname wordt mede veroorzaakt door de grootte van de beeldcirkel.

Scherpte

De tweede lijn die je ziet (vaak blauw) geeft aan hoe scherp een objectief is. Deze geeft namelijk de detailweergave aan. De detailweergave wordt gemeten op basis van het kunnen onderscheiden van 30 lijnparen per millimeter. Een perfecte score wordt verkregen als alle 30 lijnparen kunnen worden geteld. De lijn daalt naarmate er minder individuele lijnparen van elkaar kunnen worden onderscheiden.

Wanneer je naar de grafiek kijkt zie je ook dat er voor zowel de contrastweergave als ook voor de scherpte twee verschillende lijnen worden getekend. Een doorgetrokken lijn en een onderbroken stippellijn.

_{Het oplossende vermogen van een objectief wordt zowel over de horizontale als verticale as gemeten.}

Het sagittale vlak

De doorgetrokken lijn staat daarbij voor het zogenoemde sagittale vlak. Dat betekent de transmissie van het licht (lichtdoorlaat) in horizontale richting van het objectief.

Het meridiaalvlak

De stippellijn staat voor het zogenoemde meridiaanvlak. Dat betekent de transmissie van het licht (lichtdoorlaat) in verticale richting van het objectief.

Het sagittale vlak en het meridiaanvlak samen vertellen je wat over de beleving van de achtergrondonscherpte (bokeh). Hoe dichter de doorgetrokken lijn en de stippellijn bij elkaar liggen hoe vloeiender en gladder de beleving is van de achtergrondonscherpte (bokeh). Gezien het gegeven dat de meting wordt gedaan op het grootst mogelijke diafragma van een objectief kun je dus goed inschatten hoe zacht de achtergrondonscherpte zal worden beleefd. Je kunt er ook aan aflezen hoeveel chromatische aberratie (kleurverschuiving) een objectief kent. Bij een perfect objectief vallen zowel het sagittale- als het meridiale vlak samen.

_{NIKKOR Z 50mm f/1.8 S – Een groot oplossend vermogen tot in de hoeken.}

Nu blijft de vraag natuurlijk over, wat is ‘goed’ en wat is ‘slecht’ voor wat betreft contrastweergave als de weergave van resolutie. Over het algemeen genomen zal de contrastweergave altijd beter zijn dan het oplossende vermogen van de resolutie.

Wanneer je een MTF grafiek leest kun je in zijn algemeenheid zeggen dat alles wat hoger is dan 0.9 mag worden geclassificeerd als ‘uitstekend’. Alles tussen 0.7 en 0.9 mag worden gezien als ‘goed’ en alles onder 0.5 is over het algemeen gesproken matig tot soft. Alles onder 0.2 is gewoon aan te duiden als ‘slecht’. Tegelijkertijd is dat mijn eigen interpretatie voor wat ‘goed’ en ‘slecht’ is. Die definitie ligt uiteindelijk voor iedereen weer net even anders.

Een voorbeeld

Laten we het nu eens allemaal bekijken aan de hand van een echt voorbeeld.

Het oplossende vermogen van een objectief is over het algemeen genomen het grootste in het midden van het beeld. Kortom scherpte en resolutie zijn daar het beste. Hoe verder we richting de rand van het beeld gaan hoe meer ‘lensfouten’ zichtbaar worden. Je mag dus verwachten dat een grafiek altijd hoog begint om vervolgens te gaan dalen. Hoe langer een objectief een rechte lijn laat zien hoe beter de optische prestaties van een objectief.

Een MTF grafiek is dus vooral handig wanneer je objectieven op een eerlijke manier met elkaar wilt vergelijken. Dat vergelijken kan eigenlijk alleen objectief gebeuren als bedie objectieven dezelfde brandpuntsafstand hebben én een gelijkwaardig diafragma gebruiken.

_{Een eerlijk vergelijk tussen twee objectieven van hetzelfde merk op basis van dezelfde brandpuntsafstand en hetzelfde grootste diafragma van f1.8.}

In de bovenstaande grafiek vergelijk ik twee objectieven van hetzelfde merk en met dezelfde brandpuntsafstand en diafragma.

Het objectief aan de linkerzijde is de Nikkor Z 50mm f1.8 S en het objectief aan de rechterzijde is de Nikkor AF-S 50mm f1.8.

Het verschil?

Het objectief aan de linkerzijde is specifiek ontworpen voor de nieuwe Z-Mount van Nikon en daarmee voor een systeemcamera, terwijl het objectief aan de rechterzijde is ontwikkeld voor een spiegelreflex camera.

Wanneer ik diverse fora raadpleeg op internet zie ik veel mensen klagen over de prijs van het nieuwe Z-Systeem van Nikon. Dat wekte mijn nieuwsgierigheid op met de vraag of die kritiek nu echt terecht is. Voor de goede orde. Het Nikkor Z 50mm f1.8 objectief gaat over de toonbank voor €679,00, terwijl het Nikkor AF-S 50mm f1.8 objectief wordt verkocht voor slechts €229,00.

Op basis van het grote prijsverschil lijkt de kritiek dat het nieuwe systeem en de objectieven ervoor nogal ‘duur’ is terecht. Immers een prijsverschil van zo’n €450,00 is geen ‘kattepis’. Daar mag dus wel wat tegenover staan om zo’n groot prijsverschil te rechtvaardigen. Immers, het zijn beide objectieven voor een digitale 35mm (full frame) camera en in die zin voor een soortgelijke sensor.

Laten we daarom deze objectieven eens niet op prijs vergelijken maar op hun specificaties en het oplossende vermogen, dan wordt al snel duidelijk dat beide objectieven zich eigenlijk niet met elkaar laten meten. Het objectief voor het nieuwe Z-Systeem van Nikon is dan domweg gezien een klasse apart.

Voor het nieuwe 50mm S objectief voor het Z-Systeem blijven de contrasten behouden tot bijna 17.5mm vanaf het centrum van de beeldcirkel, terwijl we bij het oude vertrouwde AF-S objectief zien dat de contrastweergave vrijwel direct begint te dalen. Eerst nog wat langzaam, maar vanaf zo’n 10mm vanaf het centrum daalt deze snel door tot een score van 30% aan de randen voor het sagittale vlak (horizontaal). De doorlaat van het licht via het meridiaal vlak (verticaal) blijft redelijk goed behouden, maar is met een score van 75% nog steeds beduidend minder dan het nieuwe 50mm S objectief voor het Z-Systeem.

We zien bovendien dat bij het nieuwe 50mm S objectief dat zowel de sagittale meting als wel de meting over het meridiaal, dat deze lijnen voor wat betreft de contrastweergave zeer dicht tegen elkaar aan blijven lopen. We kunnen hieruit de conclusie trekken dat dit objectief weinig last heeft chromatische aberratie (CA). Er is immers weinig verschuiving over de horizontale- en verticale as waar te nemen. Het objectief blijft daarmee kleurzuiver. De brandpuntsafstand voor iedere golflengte van het licht wordt dus goed behouden.

Wanneer we nu kijken naar het wat oudere 50mm f1.8 AF-S objectief dan zien we dat de doorgetrokken lijn en de stippellijn niet mooi bij elkaar blijven lopen. De conclusie die daaruit kan worden getrokken is dat dit oude objectief niet alleen een minder goede kleurweergave heeft en behoorlijk last heeft van vignetvorming naar de hoeken, maar ook dat het AF-S objectief beduidend meer last heeft van lensafwijkingen zoals chromatische aberratie (CA).

Voor diegenen die niet weet wat Chromatische aberratie betekent. Dit is een afwijking op kleur in golflengtes doordat niet alle lichtstralen exact door hetzelfde brandpunt gaan. Je ziet deze ‘lensfout’ vaak terug bij gebruik van een groot diafragma en waarbij er grote contrastverschillen waar te nemen zijn. Bijvoorbeeld langs de randen van een object zoals een boom. Je ziet dan vaak een rode/paarse en groene lijn. Zo’n lijntje kan behoorlijk storend zijn.

_{Een duidelijk voorbeeld van chromatische aberratie bij een 50mm objectief.}

Laten we nu eens kijken naar de resolutie van beide objectieven. Ook hier is een groot verschil te zien tussen het nieuwe 50mm f1.8 S objectief voor het nieuwe Z-Systeem en het 50mm f1.8 AF-S objectief voor de oude vertrouwde spiegelreflex camera. Het 50mm f1.8 S objectief laat pas na zo’n 15mm vanaf het midden van het beeldvlak een kromming zien. Dat betekent dat vanaf dat punt de scherpte iets af gaat nemen. Die scherpte blijft redelijk behouden tot en met de randen van het beeld. De daling van scherpte wordt veroorzaakt door de bolling van de verschillende lensdelen. De hoeveelheid buiging van het licht is dan verantwoordelijk voor de afname van de scherpte. Hier zie je dat de nieuwe grotere lensvatting van de Nikon Z zijn nut bewijst. Er is wel een afname van scherpte, maar doordat het licht minder hoeft af te buigen om het sensoroppervlak te raken kan de scherpte tot een redelijk niveau behouden blijven.

Tegelijkertijd zie je in de grafiek voor het 50mm f1.8 AF-S objectief direct de makke van de oude lensvatting. Door de kleine(re) lensvatting moet het licht meer gebogen worden. Dat heeft direct gevolgen voor de scherpte. Dit is ook een probleem dat je veel ziet bij de objectieven voor de Sony E-mount. Deze is eigenlijk te klein voor een kwalitatief goede weergave op een Full Frame sensor. De scherpte neemt bij het 50mm AF-S objectief tot een bedenkelijk niveau. Aan de randen van een foto zal bij gebruik van het Nikkor AF-S 50mm f1.8 objectief weinig écht scherp zijn.

Wat we ook aan de grafieken kunnen aflezen is dat de achtergrondonscherpte (bokeh), bij het nieuwe 50mm objectief voor de Nikkor Z, veel zachter is dan bij het oude objectief dat gebruikt wordt voor spiegelreflex camera’s.

Nu we beide objectieven op een eerlijke wijze met elkaar hebben vergeleken, kunnen we eigenlijk pas beoordelen of de nieuwe objectieven voor het Nikkor Z systeem ‘duur’ of ‘betaalbaar’ zijn. Als je het mij vraagt is het prijsverschil gerechtvaardigd. Deze nieuwe objectieven hebben veel waar te bieden voor hun geld.

Uiteraard kun je een dergelijk vergelijk ook maken voor andere camera’s, zoals bijvoorbeeld die van Fujifilm. De meetmethode voor het testen van het oplossende vermogen is immers gelijk. Een MTF grafiek voor een APS-C systeem is niet anders dan voor andere camera’s. Wil je weten hoe scherp jouw objectieven zijn? Kijk dan eens naar de MTF grafiek voor het objectief waarvan je graag wilt weten hoe scherp deze is en wat je ervan mag verwachten.

Wanneer je dus de volgende keer een nieuwe ‘lens’ koopt weet je nu waar je op moet letten en kun je op een eerlijke wijze objectieven met elkaar vergelijken, zonder het oordeel en de smaak van een reviewer of blogger er in mee te nemen. Er zullen er velen zijn die je eigenlijk geen eerlijk en ‘objectief’ beeld geven.

De Nikon Z6 en Z7 een camera introductie die zo ní-kon

Een camera introductie die zo ní-kon

Het zal je ongetwijfeld ter ore zijn gekomen. Nikon heeft de markt van de spiegelloze camera’s betreden met de Nikon Z6 en Nikon Z7. Op zich twee serieuze systeemcamera’s waarmee Nikon de concurrentie met voornamelijk Sony aan wil gaan. Na maandenlang wachten en wekenlang het publiek bespeeld te hebben met diverse teasers verliep de introductie van deze camera’s afgelopen week niet geheel vlekkeloos. Wat ging er mis?

De Nikon Z6 is de spiegelloze variant van de Nikon D750, terwijl de Nikon Z7 gezien kan worden als de spiegelloze variant van de Nikon D850. Met de introductie van beide camera’s laat Nikon in ieder geval zien dat zij de markt voor systeemcamera’s nu eindelijk serieus wil nemen. Dat blijkt ook wel want op papier zijn het twee prachtige camera’s. Door de nieuwe lensmonding heeft de nieuwe Z-Lijn van Nikon flink wat te bieden. Er zit potentie in het systeem dat Nikon afgelopen week heeft geïntroduceerd, toch verliep de introductie marketingtechnisch in ieder geval niet helemaal op rolletjes… En dat is zelfs nog maar zacht uitgedrukt.

_{De Nikon Z6 en Nikon Z7 – Full Frame systeemcamera’s van Nikon.}

Veelbesproken en bijna verguisd

Er is al veel gezegd over deze nieuwe ‘Z-serie’ camera’s van Nikon. Véél ervan is flink overdreven en aangezet door zowel die-hard DSLR gebruikers als wel door ‘trollen’ die vinden dat hun eigen systeem beter is dan dat van een ander. Weer anderen willen hun (te vroege) overstap van Nikon naar bijvoorbeeld Sony vergoelijken door het systeem af te kraken. Toch zijn er ook terechte kritieken te horen. Met name de twijfels die te maken hebben met het autofocussysteem dat in deze nieuwe ‘Z-Serie’ camera’s van Nikon wordt toegepast is mogelijk terecht.

Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat autofocussystemen ook aanzienlijk verbeterd kunnen worden door het uitbrengen van firmware updates. Kijk bijvoorbeeld naar Fujifilm die voor de X-T1 het (oude) autofocussysteem compleet heeft vervangen door een volledig nieuw ontworpen autofocussysteem. Ook de Fujifilm X-T2 en X-H1 hebben flinke verbeteringen onder de motorkap ondergaan voor wat betreft de prestaties van het autofocussysteem door enkel de AF algoritmes flink aan te scherpen. Er is dus hoop voor toekomstige gebruikers van de Nikon Z6 en Nikon Z7.

Tegelijkertijd is het ook gewoon oliedom geweest van Nikon om pre-productiemodellen uit te rusten met een vroege firmware release (v0.51) en om deze modellen vervolgens toe te zenden aan diverse belangrijke influencers en videobloggers. Wanneer enkele van die videobloggers dan ook nog eens een bedenkelijke reputatie hebben voor wat betreft hun fotografische kunsten, terwijl ze door hun vlotte babbel door velen worden bewondert kan Nikon niet anders dan de schuld in eigen boezem steken.

Geen wonder dus dat mensen die eigenlijk al niet weten wat ze doen je vervolgens een slechte (p)review geven als een camera dan ook nog eens niet helemaal doet wat je zou verwachten… Niet iedereen begrijpt dat een vroege firmware release nog geen eindproduct is en dat er aan beta firmware releases vaak nog flink geschaafd moet worden om alles feilloos te laten werken.

_{Een Sony gebruiker die keurig (in het engels) verwoord wat er allemaal mis is gegaan met de introductie van de Nikon Z6 en Z7 systeemcamera.}

Een ander veelbesproken punt is het batterijverbruik van deze nieuwe Nikon camera’s. Zowel de Z6 en Z7 zijn door CIPA gewaardeerd als tot maximaal ongeveer 330 opnames per acculading. Velen begrijpen niet dat een systeemcamera volledig elektronisch wordt aangestuurd. De sensor is immers altijd actief en je kijkt bovendien naar de wereld via een elektronische zoeker. Zo’n elektronische zoeker is in principe niets meer dan een klein LCD schermpje dat door diverse lensjes wordt vergroot.

Of die CIPA test nu correct is uitgevoerd is of niet. Er zijn websites en reviewers die claimen aanzienlijk meer opnames met deze camera’s te hebben gemaakt. Op DP Review kwam men zelfs uit op bijna 1500 opnames door tussendoor de camera steeds uit te zetten. Bovendien is het altijd verstandig om bij gebruik van een systeemcamera’s meerdere batterijen op zak te hebben. Ze dragen bovendien nauwelijks bij tot extra gewicht. Persoonlijk zie ik die 330 opnames (als Fujifilm gebruiker) niet als een echt probleem.

_{Een Nikon XQD geheugenkaart. Naar verluid bijgesloten in de doos voor wie deze camera koopt.}

Meer controversieel dan dat het eigenlijk écht een probleem is het gegeven dat Nikon heeft besloten om de Z6 en Z7 uit te rusten met één enkel XQD geheugenkaartslot. Misschien is dat anno 2018 en gezien het feit dat zowel Sony als Fujifilm er met hun eerdere modellen al op zijn aangesproken niet zo slim geweest.

Tegelijkertijd kent XQD een compleet andere techniek voor het opslaan van data dan SD en is XQD in de praktijk een bewezen zeer betrouwbaar opslagmedium gebleken. Zo herkent XQD bijvoorbeeld foute geheugenblokken en foutief weggeschreven data. Voor wie minder thuis is in deze zaken roept een camera met één enkel kaartslot nogal wat vragen op. Zeker als dat ook nog eens is voor een camera die gericht is op de (semi-)professionele fotograaf. Je kunt het de fotograaf immers niet kwalijk nemen dat hij al die verschillende opslagmedia en de sterke en zwakke punten van ieder van die opslagmedia niet kent… Zelf zou ik er dus geen probleem mee hebben als mijn eigen camera uitgerust zou zijn met een enkelvoudig XQD geheugenkaartslot. Toch kan ik mij ook voorstellen dat anderen daar anders over denken.

Los daarvan beschikt de Nikon Z6 en Z7 naar verluid over een ‘open’ Wifi systeem. Dat betekent dat de Wifi verbinding niet per definitie tot stand hoeft te worden gebracht naar een smartphone of tablet, maar dat deze camera ook direct via Wifi verbonden kan worden aan een computer of zelfs direct kan worden verbonden aan een draadloos opslagsysteem. Voor wie wil kan met deze camera’s dus ook direct draadloos backups maken naar een daartoe uitgeruste harde schijf, zoals bijvoorbeeld de WD Passport.

Ook hier kan ik niet anders zeggen dan dat het gewoon dom is geweest dat Nikon hier niet goed heeft geluisterd en gekeken naar Sony en Fujifilm. Beide bedrijven hebben geleerd dat veel fotografen nu eenmaal de zekerheid willen van twee geheugenkaartsloten en dat zij niet met minder tevreden zijn. Het kan ook zijn dat Nikon op dit punt de poot stijf heeft gehouden en tegen alle wijsheid in heeft besloten om juist op dit punt te bezuinigen. Als dat laatste het geval is geweest dan komt die zuinigheid hen nu duur te staan.

Als ik geïnteresseerd zou zijn in deze Nikon Z6 of Z7, dan zouden de genoemde ‘problemen’ mij er in ieder geval niet van weerhouden deze camera gewoon te kopen als ik dat zou willen. Veel van de genoemde problemen kunnen namelijk eenvoudig via een firmware update worden opgelost. Ben je nog niet helemaal overtuigd? Dan is het natuurlijk verstandig om te wachten tot het moment dat Nikon deze camera’s daadwerkelijk uitlevert om dan te bezien of Nikon de door previewers gemelde problemen echt problematisch blijken te zijn. Danwel te wachten op een dergelijke firmware update.

Ik kan mij namelijk niet voorstellen dat Nikon een halfbakken product op de markt gaat zetten dat voor hen juist zo belangrijk is voor hun eigen toekomst. Nikon heeft bovendien in het verleden altijd bewezen één van de besten te zijn geweest als het aankomt op prestaties van het autofocussysteem.

_{De Nikon Z6 en Z7 zijn beide uitgerust met een opklapbaar aanraakgevoelig scherm.}

Een spannende tijd

De komende maanden zullen voor Nikon cruciaal zijn. Voor camerafabrikanten als Sony en Fujifilm betekent de introductie van de Z6 en Z7 dat zij zullen moeten innoveren of een extra tandje erbij moeten zetten om voldoende concurrend en aantrekkelijk te blijven voor de consument. Voor jou als fotograaf betekent het meer keuze en uiteindelijk méér waar voor je geld.

Nikon heeft nog een kleine maand om de genoemde software problemen op te lossen. Het zou mij zelfs niet verbazen als er een zogenoemde ‘Day 1 firmware release’ beschikbaar zal zijn, zodat de camera’s die momenteel al worden verscheept (per boot), dan alsnog snel kunnen worden bijgewerkt naar de laatste versie. Wat je nu hoort en leest is vooral veel geblaat. Niemand van ons heeft de camera daadwerkelijk al gebruikt of langdurig in handen gehad.

De échte test voor Nikon komt pas op het moment dat deze camera’s belanden in de handen van de consument. Pas dan zul je ook meer eerlijke reviews gaan zien. Wie nu een dergelijke camera in voorbestelling heeft staan, kan dan alsnog beslissen om tot aankoop over te gaan of er juist van af te zien.

De beschikbaarheid van de Nikon Z7 staat gepland voor een release die kort valt na de Photokina die van de Z6 voor November. Mochten de reviews tegenvallen, dan weet ik zeker dat in ieder geval Fujifilm een aantal mooie producten op de markt gaat zetten. Ook andere camerafabrikanten zullen ongetwijfeld net voor of tijdens de Photokina nog productaankondigingen gaan doen. Nikon weet dat ook en alleen om die reden al zullen ze ongetwijfeld alle zeilen bijzetten om van de introductie van hun eerste serieuze systeemcamera een succes te maken.

_{De Nikon Z6 en Z7 een systeemcamera met zogenoemde ‘Full Frame’ sensor.}

Een laatste gedachte over de Nikon Z

Er zijn twee zaken die mij storen aan alle ophef die over deze nieuwe Z-Serie van Nikon gemaakt wordt. Het is voor mij dé reden geweest om deze blog te schrijven. Zoals je hebt gezien heb ik deze blog zo objectief mogelijk ingestoken. Allereerst omdat ik het Nikon gun dat zij een kans maken om van hun nieuwe systeemcamera een succes te maken. Maar ook omdat ik vind dat veel van de ophef teveel wordt uitvergroot tot proporties die niet meer tot elkaar in verhouding staan.

Was het een vergissing van Nikon om deze nieuwe systeemcamera’s uit te rusten met slechts één kaartslot? Ja! – Laten we daar duidelijk over zijn. Dat was gezien de ervaringen en negatieve reacties die zowel Fujifilm en Sony hebben gehad op eerdere modellen een domme ontwerpfout die Nikon had kunnen voorkomen. Tegelijkertijd is een camera slechts een stukje gereedschap. Een nieuwe camera maakt je nooit tot een betere fotograaf.

Tegelijkertijd lijken ineens alle fotografen die zich uitlaten over deze zaak zich ineens ‘professioneel fotograaf’ te noemen. Wanneer je dan wat verder duikt in bijvoorbeeld hun Facebook profiel blijkt dat nergens uit. Veel van deze zogenoemde ‘professionals’ slaan nog geen deuk in een pakje boter met hun fotografie… Zij ontstijgen niet het niveau van dat van ‘Ome Bob’ of ‘Tante Truus’. Ze zijn dus domweg niet professioneel of ze hebben geen kaas gegeten van fotografie. Ze blazen hoog van de toren maar hebben slechts weinig kennis van zaken.

Wanneer jij je door hen laat beïnvloeden in jouw aankoopbeslissing is dat geen verstandig besluit. Je maakt dan dat besluit op basis van allerlei onderbuikgevoelens van anderen die net als ik deze camera nog nooit in handen hebben gehad. Laten we eerlijk zijn, dat is toch niet slim!

Wanneer jij van plan bent of twijfelt om deze camera(‘s) aan te kopen doe dat dan op basis van rationele afwegingen.

Bekijk of je de lichtopbrengst en/of het aantal extra megapixels écht nodig hebt voor jouw type fotografie? Een camera met 45+ megapixels hebben mijn inziens alleen toegevoegde waarde als je bijvoorbeeld veel landschappen fotografeert en/of regelmatig foto’s wilt bijsnijden. Een dergelijk groot aantal megapixels is ook handig als je regelmatig grote afdrukken van je foto’s maakt. In ieder ander geval, bijvoorbeeld als je jouw foto’s enkel op internet plaatst, heb je zulke grote aantallen megapixels eigenlijk niet nodig.
Nog meer ‘bullshit du jour’ is het gegeven dat je alleen objectieven zou moeten kopen met als grootste diafragma-opening van f1.4 of groter. Natuurlijk dergelijk glaswerk geeft een prachtige achtergrondonscherpte, maar ik durf wel te zeggen dat de meeste foto’s die je maakt vaak genomen worden op diafragmawaardes die veel kleiner zijn dan f1.4. Als ik in mijn eigen fotobibliotheek kijk dan is het meeste van mijn werk gefotografeerd met diafragmawaardes van tussen de f4 en f11. Objectieven met een groot diafragma zijn prachtig, maar vaak ook duur en veelal voor veel mensen vaak niet écht nodig. Objectieven met een groter diafragma bieden je vaak wel meer creatieve mogelijkheden, maar ze zijn veelal niet altijd noodzakelijk.
Het is de fotograaf die de compositie, belichting en scherptediepte bepaald. De camera is slechts het gereedschap waarmee je die foto maakt. Een foto gemaakt met een camera die beschikt over slechts 16 megapixels kan mooier zijn dan die plaat die is geschoten met een camera die beschikt over 45+ megapixels. Dat ligt dan niet aan de camera, maar aan de persoon die achter die camera staat.
Wanneer jij één van diegenen bent die zich zorgen maakt om schrijffouten op een geheugenkaart, bedenk je dan het volgende:

Ten tijde van het filmrolletje kon er slechts één rolletje tegelijkertijd in de camera worden geplaatst. Je had minder foto’s tot je beschikking, maar de kans dat er wat mis ging was vele malen groter. Bijvoorbeeld omdat de film niet goed op de transportband lag. Een dergelijke fout kan evengoed optreden tijdens dat ene speciale en belangrijke moment. Of, het ontwikkellab kon je film verklootten door een fout. Bovendien een dubbel geheugenkaartslot is evenmin een garantie dat er niets mis kan gaan. Een registratiefout kan tot gevolg hebben dat een opname op beide geheugenkaarten foutief wordt weggeschreven. Je camera kan vallen, er kan waterschade optreden. Het sluiterblad kan blijven hangen. Er kunnen problemen zijn met de batterijen. Objectieven kunnen kapot gaan, of je kunt zelf een fout maken waardoor de opname mislukt. Bijvoorbeeld het verlies of kwijtraken van een SD geheugenkaart. Er kan werkelijk van alles gebeuren waarom een opname niet correct wordt geregistreerd of waardoor een opname verloren kan gaan. Wie meer zekerheid zoekt doet dat door gebruik te maken van backup camera’s en door belangrijke momenten ook met beide camera’s te registreren. De kans op schrijffouten is echter gigantisch klein. Ik zeg niet dat het je nooit kan gebeuren. Maar hoe vaak is het je werkelijk overkomen? Hoe vaak was dat écht een probleem en hoe vaak ben je daardoor écht álle foto’s kwijtgeraakt? Doordat XQD als opslagmedium bovendien een heel andere (betere) techniek hanteert dan bijvoorbeeld SD geheugenkaarten wordt de kans op schrijffouten en worden eventuele problemen met geheugenkaarten aanzienlijk kleiner dan bijvoorbeeld bij het gebruik van SD geheugenkaarten. Ik durf persoonlijk wel zover te gaan om te zeggen dat één XQD geheugenkaartslot betrouwbaarder is dan twee SD geheugenkaarten.

Kortom het gebruik van XQD in de Nikon Z-serie camera’s maakt dat minstens zoveel kunt genieten van deze camera’s dan dat je kunt met een camera die beschikt over twee geheugenkaartsloten. Maak je dus niet te druk over iets dat eigenlijk geen echt probleem is. De kans dat een foto door eigen fouten mislukt is vele malen groter dan dat een opname mislukt door technische problemen.

Wanneer je voornemens bent om deze camera te kopen. Koop hem dan gewoon. Geniet en ga fotograferen. Ik ben ervan overtuigd dat de Nikon Z systeemcamera’s je veel te bieden zullen hebben en dat het uiteindelijk een groot succes zal blijken te zijn. Laat je niet weerhouden door een paar domme marketingblunders van Nikon en een paar azijnzeikerds die van mening zijn dat een camera enkel ‘professioneel’ is wanneer deze beschikt over een dubbel geheugenkaartslot.

Had men bij Nikon iets meer opgelet, dan had het allemaal niet zo hoeven te lopen. Dan waren blogs als deze niet nodig geweest.

Wacom ExpressKey Remote - Foto’s bewerken was nog nooit zo eenvoudig!

Foto's bewerken was nog nooit zo eenvoudig!

Hoe kun je het bewerken van je foto’s intuïtiever en sneller maken? Dat is een vraag die veel fotografen hebben. Wie veel met Lightroom, Capture One en/of Photoshop werkt weet dat dit soms flink tijdrovend kan zijn. Dat moet sneller kunnen…. En, inderdaad dat kan sneller! In deze review bekijken we de Wacom ExpressKey Remote.

Allereerst: 'Loupedeck' - De concurrentie onder de loep...

Eerst even de concurrentie… Misschien heb je er al weleens van gehoord de ‘Loupedeck’ Een apparaat dat de vorm heeft van een keyboard, maar is voorzien van een flink aantal draaiknopjes die je het leven als fotograaf eenvoudiger zou moeten maken. Tegelijkertijd kent dit apparaat ook een aantal nadelen.

1. Hij is redelijk aan de maat en niet eenvoudig mee te nemen.

2. Hij is specifiek bedoeld om te gebruiken in combinatie met Adobe Lightroom.

3. Wijzigingen aan de software kunnen direct gevolg hebben voor het gebruik van de Loupedeck…. En wie de Loupedeck reeds een tijdje in zijn bezit heeft weet ook dat hij daardoor ineens niet meer bruikbaar kan zijn en… dat wachten op een update van Loupedeck om het apparaat weer werkend te krijgen enorm lang kan duren….

Voor wie veel onderweg is, of zijn foto’s liever wilt bewerken met behulp van een laptop of Surface Pro is de Loupedeck sowieso géén goede oplossing. De ruimte die je ervoor nodig hebt is domweg te groot en het ontbreekt dit apparaat aan voldoende flexibiliteit. Om die reden ben ik op zoek gegaan naar een oplossing die mij ruimte bespaart én flexibiliteit geeft. Die oplossing heb ik onlangs gevonden in de Wacom ExpressKey Remote.

_{De ‘Loupedeck’ relatief groot bedraad en onhandig….}

Wacom ExpressKey Remote; Wat is het? Wat kun je ermee?

De Wacom ExpressKey Remote is een soort afstandsbediening die eigenlijk bedoeld is om te worden gebruikt in combinatie met de Wacom Cintiq of Intuos (Pro) tekentabletten. Nu zijn veel van deze tekentabletten van Wacom al voorzien van een zogenoemde touchring en expresskeys. Toch is het aantal toetsen op deze tekentabletten vaak onvoldoende om echt functioneel te kunnen zijn.

De Wacom ExpressKey Remote is eigenlijk een uitbreidingaccessoire voor de Wacom tekentabletten waarbij je de beschikking krijgt over een extra touchring én maar liefst 17 verschillende expresskeys. Deze 17 toetsen en de touchring kun je programma specifiek programmeren. Je kunt de Wacom ExpressKey Remote daarmee ook gebruiken voor andere programma’s naast Lightroom of Photoshop. Ieder programma dat je veel gebruikt kan dus baat hebben bij deze ExpressKey Remote!

Het apparaatje kun je gebruiken in combinatie met zowel een Windows computer als op een Mac. Je kunt hem helaas niet gebruiken in combinatie met een iPad Pro. Daarentegen hoef je absoluut niet de beschikking te hebben over een Wacom Cintiq of Intuos tekentablet (ondanks dat dit op de verpakking staat).

Dus ook wanneer je liever alleen met de muis, of bijvoorbeeld met behulp van een Microsoft Surface Pro (of een ander merk tekentablet) je bewerkingen uitvoert kan de Wacom ExpressKey Remote toch een uitkomst voor je zijn.

_{De Wacom ExpressKey Remote,. Draadloos en niet groter dan de afstandsbediening van je TV.}

Wat kun je ermee?

Wanneer je de toetsen slim programmeert kun je met behulp van de Wacom ExpressKey Remote razendsnel je foto’s selecteren, een waardering geven, bewerken en exporteren. Een foto bijsnijden? De belichting, het contrast, de schaduwen of witbalans aanpassen? Kleurtinten bijwerken of een filter toevoegen? Het kan allemaal en bovendien kun je het ook nog eens razendsnel uitvoeren. Heel eenvoudig met de afstandsbediening in één hand en je muis of tekenpen in je andere hand en dat terwijl jij gewoon met je ogen naar het scherm kunt blijven kijken!

Met behulp van de Wacom ExpressKey Remote ontplooi jij je creativiteit, werk je sneller en doe je meer met je fotografie!

De eerste indruk

De Wacom ExpressKey Remote komt in een mooie maar lastig open te maken verpakking. Gelukkig komt na even schudden de onderkant van het doosje (alsnog) los van de bovenkant en kun je eindelijk bij je pas aangekochte aanwinst. Enig geduld was daarbij helaas noodzakelijk en daardoor is het wel een écht cadeautje om uit te pakken….

De Wacom ExpressKey Remote is niet groter dan een afstandsbediening voor je TV en niet dikker dan je smartphone. Met maar liefst zeventien knoppen en 3 instelbare functies voor de touchring voelt hij stevig aan en is hij eenvoudig met één hand vast te houden. Een prettig en compact accessoire dat je eenvoudig naast iedere laptop, Surface Pro of keyboard kwijt kunt. Bovendien is de ExpressKey Remote draadloos te bedienen en dat alles bij elkaar maakt dat je dit accessoire eenvoudig overal mee naar toe kunt nemen, omdat hij nauwelijks ruimte inneemt.

Eerlijk is eerlijk. De ExpressKey Remote instellen naar jou eigen smaak en het correct toewijzen van alle functies aan de verschillende knoppen is even een werk, waar je best wel even wat tijd aan kwijt zult zijn.

Gelukkig is het instellen slechts een eenmalige handeling die je daarna juist flink wat tijd kan gaan besparen. Uiteindelijk maakt dit accessoire jou het bewerken van je foto’s een stuk eenvoudiger en sneller.

Het nadeel dat je alle toetsen programmaspecifiek zult moeten personaliseren om er het meeste voordeel uit te halen is uiteindelijk ook het grootste voordeel. Het maakt de Wacom ExpressKey Remote namelijk ook héél veelzijdig en flexibel.

_{Eenvoudig met ‘pen’ of ‘muis’ te bedienen.}

Foto's bewerken met de Wacom ExpressKey Remote

Het is verstandig om de eerste keer dat je met dit accessoire aan de slag gaat er even voor te gaan zitten, want anders denk ik dat hij alweer snel in een laadje verdwijnt en dat zou zonde zijn! Het heeft je écht serieus veel te bieden, maar het is aan jou om dat eruit te halen!

Het is uiteraard even wennen om niet je toetsenbord te gebruiken maar een kleine ‘afstandsbediening’ te pakken om je foto’s te selecteren en te bewerken. Dat wennen gaat overigens redelijk snel en je merkt direct hoe handig het kan zijn om doormiddel van een enkele knop een sterwaardering toe te kennen of om foto’s te selecteren of juist af te wijzen.

Zo heb ik bijvoorbeeld laatst binnen drie kwartier zeker 1000 foto’s geselecteerd en voorzien van een (ster)waardering. Dat je zo snel kunt werken heeft vooral te maken met het gegeven dat je minder hoeft te wisselen tussen verschillen taken en je alle belangrijke functies letterlijk onder één hand ter beschikking hebt.

Ook het bewerken van je foto’s gaat met de ExpressKey Remote veel eenvoudiger en sneller. Zweef met je muis boven de functie die je wilt wijzigen. Bijvoorbeeld de verschillende items in het basismenu in Lightroom en draai aan de touchring. Op deze manier kun je iedere parameter zoals de belichting, hooglichten, schaduwen, contrastwaardes, witbalans of welke andere bewerkingsfunctie binnen Lightroom dan ook snel wijzigen zonder dat je daarvoor het toetsenbord hoeft aan te raken.

_{Iedere knop kan naar eigen inzicht worden geprogrammeerd en dat voor ieder programma dat je op je computer gebruikt.}

Wil je snel een filter toewijzen of wil je snel een penseelstreep trekken? Ook dat kan eenvoudig. Je kunt iedere toets op de Wacom ExpressKey Remote voorzien van een toetsaanslag of bijvoorbeeld een extra en aanklikbaar onscreen (taart)menu. Hierdoor kun je heel snel en overzichtelijk extra functies of items selecteren. Dat (taart)menu verschijnt vervolgens direct onder de muis waardoor je ook niet hoeft te zoeken en alle items direct tot je beschikking staan.

Dit maakt dat je op deze wijze gigantisch veelzijdig met de ExpressKey Remote kunt werken en geeft hem ongekende veelzijdigheid.

Conclussie

Over het algemeen gesproken is de Wacom ExpressKey Remote een handige accessoire waarmee je eenvoudig je fotobewerkingen in bijvoorbeeld Lightroom of Photoshop kunt uitvoeren. Hij reageert snel, is compact en is verschrikkelijk veelzijdig.

Wat minder handig is dat dit apparaatje niet werkt op basis van Bluetooth, maar dat hij zijn eigen radioverbinding heeft gekregen. Dat betekent dat je één van de USB poorten op je computer moet opofferen, en als je al een computer gebruikt met USB-C poort moet je ook nog een adapter kopen van USB-A naar USB-C. Ook het gegeven dat je de batterij niet zelf kunt wisselen vind ik persoonlijk een klein minpuntje. Daarentegen gaat de ExpressKey Remote op een enkele acculading gigantisch lang mee. Je kunt hem weken achter elkaar gebruiken zonder dat je hem hoeft op te laden.

Een ander groot voordeel is dat wanneer je veel foto’s bewerkt en weinig ruimte hebt naast je toetsenbord, of wanneer je veel foto’s moet bewerken op een laptop, dan is de Wacom ExpressKey Remote een uitkomst die je flink wat tijd kan besparen. Daarvoor moet je wel eerst de tijd nemen om de toetsen goed te programmeren. Maar heb je dat eenmaal gedaan, dan wordt het een echte timesaver.

De Wacom ExpressKey Remote is zeker niet voor iedereen weggelegd, maar als je een compact accessoire zoekt waarmee je snel je foto’s kunt selecteren en bewerken, zonder dat je steeds allerlei shortcuts op je toetsenbord wilt onthouden. Dan is dit accessoire echt iets waar je naar moet kijken. De Wacom ExpressKey Remote is eenvoudig in het gebruik en stelt je in staat je foto’s sneller te selecteren, bewerken en te exporteren.

Mijn oordeel als ik er sterren aan zou moeten toekennen? 4.5 uit 5.

Voordelen:

+ Werkt op Mac en Windows

+ Eenvoudig te gebruiken naast je laptop of Surface Pro

+ Te gebruiken mét én zonder Wacom tekentablet

+ Werkt met alle programma’s

+ Flexibel in het gebruik

+ Heel compact en makkelijk mee te nemen

+ Batterij gaat lang mee

+ Oplaadbaar via Micro USB aansluiting

Nadelen:

– Tijdrovend om goed in te stellen

– Geen Bluetooth, maar een eigen zender/ontvanger

– Geen USB-C converter bijgeleverd

– Software voor programmeren van de toetsen mag duidelijker.

– Met bijna 100 euro toch nog steeds best prijzig.

Godox X-Pro F – Een trigger die je triggered…

Een 'trigger' die je triggered...

Het flitssysteem van Godox heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. De populariteit van hun flitsers neemt razendsnel toe en dat allemaal dankzij het feit dat Godox met een aantal geweldige portable flitsers op de markt is gekomen die een groot gedeelte van de flitsbehoeften van menig strobist fotograaf vervult. In deze blog cq. review vertel ik je alles over de Godox X Pro F draadloze zender en waarom ik deze zender ruimschoots prefereer boven de Godox X1T.

Een flink aantal flitsers van Godox waaronder de TT350, de TT685, de V860II en de populaire AD200 en AD600 kunnen allemaal via een radiotrigger worden aangestuurd. Toch zat er tot voor kort een zwakke link in de schakel en die zwakste schakel was de X1T. Ja ik weet het, hij is tot vandaag de dag nog steeds heel populair, maar lastig te bedienen.

_{De ‘oude vertrouwde’ Godox X1T.}

De X1T zender kenmerkt zich door zijn kleine LCD scherm, drie knoppen en het draaiwiel. De mogelijkheden die eraan zijn toegevoegd zijn groot. Maar doordat deze zender zich wat ondoordacht heeft ontwikkeld is het navigeren en aansturen van de functies ook ongelooflijk ingewikkeld geworden. Daardoor zien veel fotografen die met deze trigger werken vaak door de bomen het bos niet meer… Iets wat begrijpelijk is wanneer je bedenkt dat je de ene keer moet dubbelklikken en de andere keer een knop lang moet indrukken om een bepaalde functie te selecteren. Dat werkt verwarrend en maakt het gebruik van deze trigger soms wat onhandig. Kortom de bediening van de X1T is wat ingewikkeld geworden doordat er steeds maar nieuwe functionaliteit aan werd toegevoegd.

Daar komt nog bij dat de bedieningselementen van de X1T redelijk ver naar achteren steken, waardoor het regelmatig voor kan komen dat wanneer je door de zoeker van je camera kijkt, je de zender per ongeluk met je voorhoofd kunt bedienen. Vaak met het gevolg dat de instellingen ongewild verzet worden.

Als laatste nadeel van de wat oudere X1T is dat er sprake is van een toch best flinke vertraging tussen het instellen van de gegevens en het daadwerkelijk wijzigen van deze gegevens op de flitser zelf. Hierdoor moet je bij de X1T altijd heel goed opletten of dat wat je achterop het LCD schermpje ziet ook overeenkomt met de instellingen van de flitser. Het werkt dan vaak beter om de instellingen op de flitser zelf te wijzigen, wat het nut van de zender ietwat overbodig maakt.

Een nieuwe trigger van Godox - De XPro F

Gelukkig heeft Godox goed geluisterd naar deze kritiek en dat heeft geresulteerd in een nieuwe zender de ‘Godox Xpro’. Deze trigger is verkrijgbaar voor verschillende systemen. Zo heb je de XPro-C voor Canon, de XPro-N voor Nikon, de XPro-S voor Sony en…. De Xpro-F voor Fujifilm. Deze laatste gebruik ik uiteraard voor mijn eigen camera’s en.. mocht je ooit wisselen van merk camera, dan hoef je bij Godox over het algemeen genomen alleen maar de zender om te wisselen! Dat is nu een van die mooie dingen van Godox. De vrijheid die je met dit flitssysteem hebt.

_{De nieuwe Godox XPro F flitstrigger voor Fujifilm.}

De XPro-F de voordelen over de X1T

In het kort: Een groter scherm, een ergnomisch beter bedienbare zender en specifieke knoppen voor iedere individuele groep.

Het LCD scherm is het eerste onderscheidende onderdeel dat je zult zien bij het aanschouwen van de Godox XPro. Je hebt direct overzicht over je instellingen van alle 5 groepen in plaats van maximaal 3 groepen bij de X1T. Verder is het erg prettig dat het LCD scherm onder een hoek is geplaatst. Dat is ergonomisch gezien een goed doordachte zet geweest van Godox. Niet alleen voorkom je daarmee dat je de instellingen per ongeluk kunt verstellen tijdens het maken van een foto. Het helpt je ook om overzicht te behouden tijdens het instellen van de verschillende flitsers die je in een flitsopstelling gebruikt.

Aan de linkerkant treffen we vijf knoppen aan, waarmee je iedere groep eenvoudig en snel kunt selecteren. Wil je direct alle instellingen van een bepaalde groep zien dan kun je gebruik maken van de ‘zoom’ knop. Daarmee heb je alle gegevens van die specifieke groep duidelijk op je scherm zichtbaar. Dit maakt dat de XProF heel erg prettig is in het gebruik.

_{De knoppen voor het instellen van de verschillende groepen zijn handig gepositioneerd.}

Zoom, Instellicht en Controle over alle flitsers tegelijkertijd

Door de knop bij het vergrootglas in te drukken kun je toegang krijgen tot de ‘Zoom’ optie waarbij je de mogelijkheid hebt om dat voor iedere groep apart te doen. Beter dus, dan bij de X1T waarbij je dit alleen voor alle groepen kunt doen.

Verder heeft de XPro F de mogelijkheid om de instellamp(en) individueel aan of uit te zetten. Je kunt dat overigens ook voor alle lampen tegelijkertijd doen.

Verder is er nog een knop op de zender aanwezig waarmee je alle verlichtingsinstellingen voor iedere groep tegelijkertijd kunt aanpassen. Dit is vooral handig als bijvoorbeeld het omgevingslicht verandert terwijl je de lichtverhouding ten opzichte van iedere flitser graag wilt behouden. Op deze manier kun je snel de verlichting aanpassen aan wisselende lichtomstandigheden van buitenaf.

_{Het instellicht is eenvoudig te bedienen. Alle lichten tegelijkertijd of per groep aan jou de keus.}

De TCM optie

Deze optie is heel populair bij gebruikers van het Profoto systeem. Door middel van de TCM functie kun je namelijk een testopname maken in TTL, waarbij de Xpro de gegevens van de individuele flitsers omzet én opslaat in een handmatige lichtinstelling. Superhandig want hierdoor kun je heel snel verschillende instellingen uitproberen en overzetten of fotograferen zonder dat een voorflits noodzakelijk is. Om deze optie te gebruiken moet je wel allemaal hetzelfde type flitsers in je opstelling gebruiken. Dat kun je aangeven via het menu van de XPro F.

_{De TCM functie snel overzetten van TTL instellingen naar handmatige verlichtingsinstellingen.}

Overzichtelijker menu

Het menu op de XPro F is heel overzichtelijk en door het grotere scherm is deze informatie ook goed af te lezen. Bij de ‘app’ optie zit overigens wel een flinke adder onder het gras want om deze mogelijkheid te kunnen gebruiken dien je helaas gebruik te maken van de Godox A1. Dat komt omdat Bluetooth op de XPro F zelf ontbreekt. Daarnaast is het eenvoudiger gemaakt om de flitsers te bedienen door meerdere gebruikers (bijvoorbeeld handig in een workshop setting).

De XPro-F is eenvoudig te bedienen en een flinke verbetering ten opzichte van de oudere X1T. Toch is niet alles koek en ei. De optie die bij mij steeds enigszins in verwarring brengt is de functie van het instellicht. Deze kun je na de firmware update van de AD200 (versie 2.1) keurig individueel aan en uit zetten wanneer je dat doet via het ‘groepen’ overzicht. Echter wanneer je het instellicht aan wil zetten via de ‘zoom’ functie gaan alle instellichten van alle flitsers tegelijkertijd aan. Dat is compleet onlogisch en waarschijnlijk een foutje in de firmware.

Wat ook een klein beetje jammer is dat de XPro F moet worden vastgeschroefd en niet is voorzien van een ‘klik’ systeem. Dat was sneller, prettiger en professioneler geweest. Als laatste negatieve puntje wil ik nog wijzen op de Engelstalige handleiding die best nog wel wat beter mag. Een nettere vertaling zou prettig zijn. Al met al zijn de meeste ‘dingetjes’ die mij dwarszitten vooral gerelateerd aan muggenziften en geen echt groot probleem.

Het enige dat ik wel echt jammer vind is het ontbreken van Bluetooth op de XPro F waardoor je deze zender en je flitsers zoals de AD600 of AD200 niet direct kunt aansturen. Je hebt daarvoor dan eerst nog een A1 nodig hebt. Dat is dan ook direct de enige echte misser aan deze zender. Voor de rest eigenlijk niets dan lof.

Voor wat betreft zijn hardware is de XPro F veruit beter dan de X1T en wie nog een trigger nodig heeft voor zijn Godox systeem of van plan is over te stappen naar Godox kan ik alleen maar adviseren om direct voor de XPro trigger te kiezen. Als set met bijvoorbeeld de AD200 is dat slechts een paar tientjes duurder. Die kleine meerprijs is deze XPro F trigger meer dan waard en het zal je veel ergernis besparen. Ik ben met deze XPro F meer dan tevreden.

_{Een overzichtelijke weergave van het menu.}

Wat ik goed vind aan de X-Pro F:

Goed en stevig gebouwd
Eenvoudig in zijn bediening
Sleep mode werkt nu goed
De X-Pro F is direct klaar voor gebruik
Alle belangrijke functies overzichtelijk zichtbaar
Mogelijkheid om groepen gelijkmatig te wijzigen
Instellicht functionaliteit

Wat ik minder goed vind:

Firmware updaten kan alleen via een Windows PC
Geen bluetooth
Flitsvoet kan beter (schroefsysteem i.p.v. kliksysteem)
Handleiding kan beter

Samengevat

De XPro F is een goede draadloze trigger voor het Godox flitssysteem in combinatie met je Fujifilm camera en ondanks dat er niet heel veel extra opties zijn ten opzichte van de X1T kun je toch spreken over een flinke verbetering. Dat zit hem voornamelijk in het gegeven dat deze trigger steviger en beter aanvoelt dan de X1T en het feit dat de bediening vele malen eenvoudiger en overzichtelijker is. De X1T is wat prijsgunstiger, maar het comfort dat de XPro F je zal bieden is vele malen beter. Die paar extra Euros zijn het mijn inziens volledig waard.

Welke je ook kiest je hebt in beide gevallen toegang tot TTL en HSS, naast uiteraard een handmatige bediening. Een toevoeging aan de XPro F is overigens wel de TCM optie waarmee je op een eenvoudige manier TTL instelling kunt overzetten naar handmatige instellingen. Die functie kan je op zich zeker wat tijd besparen. De XPro F is een flitstrigger die je zeker zal triggeren…

Geïnteresseerd? Hier kun je hem kopen.

Afbeelding

Godox X Pro-F Transmitter voor Fuji

Afbeelding

Godox Witstro AD200 Portable Flitser + Godox X Pro-F Transmitter voor Fujifilm

Afbeelding

Godox X Pro-C Transmitter voor Canon

Afbeelding

Godox Witstro AD200 Portable Flitser + Godox X Pro-C Transmitter voor Canon

Afbeelding

Godox X Pro-N Transmitter voor Nikon

Afbeelding

Godox Witstro AD200 Portable Flitser + Godox X Pro-N Transmitter voor Nikon

Afbeelding

Godox X Pro-S Transmitter voor Sony

Afbeelding

Godox Witstro AD200 Portable Flitser + Godox X Pro-S Transmitter voor Sony

Afbeelding

Godox Witstro AD200 Portable Flitser

Godox AD600B Bowens Mount TTL

Stof op de sensor? Laat je geen poets bakken.

Laat je geen poets bakken...

Vroeg of laat ontkom je er niet aan ‘STOF’ op de sensor! Hoe goed je ook je best hebt gedaan om ‘stof’ te voorkomen. Er komt een dag dat je die vervelende kleine zwarte vlekjes een foto zult zien. Sjips… Wat nu?’.

In deze blog leg ik je uit hoe je het schoonmaken van de sensor zo lang mogelijk kunt uitstellen en wat je kunt doen als het echt tijd wordt om de sensor schoon te maken. Kortom een volledige toelichting ‘Hoe maak je de sensor van je camera schoon’ en waarom ik dat zelf doe!

Disclaimer vooraf!

Laat ik beginnen met te zeggen dat de instructies over het schoonmaken van de sensor in deze blog volledig voor je eigen risico zijn en dat ik geen aansprakelijkheid kan aanvaarden. Je bent en blijft zelf verantwoordelijk wanneer je de sensor wilt gaan schoonmaken.

Dat moest ik niet alleen zeggen van mijn vrouw, maar ook van mijn juridisch adviseur.

Kortom het opvolgen van de instructies over het schoonmaken van de sensor, is slechts een beschrijving van hoe ik, en waarom ik dat doe. Dat zal ik zo zorgvuldig mogelijk doen en in de ongeveer 15 jaar dat ik al digitale camera’s gebruik is dat altijd goed gegaan.

Uiteraard blijft het natuurlijk belangrijk om de juiste voorzorgsmaatregelen te treffen. Want met de juiste gereedschappen kun je de risico’s tot het minimale beperken.

De risico’s dat er wat misgaat bij het schoonmaken van de camerasensor zijn klein, maar er is altijd een hele kleine kans aanwezig dat het toch niet uitwerkt zoals je had gehoopt.

Angst is een slechte raadgever!

Het idee om zelf de sensor van je camera schoon te maken boezemt bij menig fotograaf angst in. Het lijkt heel moeilijk of gecompliceerd om zo’n ‘open hart operatie’ op je camera uit te voeren. Maar het is, zolang je de juiste voorzorgsmaatregelen neemt en voorzichtig blijft, uiteindelijk toch een handeling die eigenlijk niet veel om handen heeft.

Laat je daarom niet direct afschrikken door de grote boze buitenwereld en bedrijven die zeggen hierin gespecialiseerd te zijn. Zij doen (uit eigenbelang) vaak voor alsof het héél gevaarlijk is om zelf de sensor in je camera schoon te maken.

Dat is schromelijk overdreven. Het is niet zo moeilijk of lastig als dat het lijkt én de risico’s zijn werkelijk waar zeer beperkt. De spullen die je hiervoor in de winkel koopt zijn exact dezelfde schoonmaakmiddelen als die de ‘gespecialiseerde’sensorpoetser gebruikt. Alleen koopt deze laatste groot in.

Stap over je eigen angsten heen! Het zelf schoonmaken van je sensor is véél minder lastig dan je altijd hebt gedacht!

Wat is stof en hoe kun je het voorkomen?

Stof op de sensor is over het algemeen eigenlijk helemaal geen stof. Natuurlijk kunnen er stofjes op de sensor dwarrelen, maar over het algemeen genomen bestaat ‘stof’ op de sensor vaak uit pollen afkomstig van bomen, bloemen en planten die je camera binnen kunnen komen tijdens het wisselen van objectieven in de buitenlucht.

‘Stof’ op de sensor kan ook ontstaan door in het sensorhuis te blazen. Nooit doen!!
Gebruik daarvoor altijd een blaasbalg. Want, door met de mond rechtstreeks in het sensorhuis te blazen kan er ook speeksel meekomen. Dat kleeft vrijwel direct vast op wat we de sensor noemen en dat betekent ongetwijfeld dat er een natte schoonmaakbeurt van de sensor moet volgen.

_{Een overduidelijk voorbeeld van ‘stof’ op de sensor…}

‘Stof’ kan ook bestaan uit smeersel afkomstig van de mechanische sluiter. De sluiter wordt in de fabriek geolied om tot wel 250.000 keer open en dicht te kunnen gaan. Zou dat niet in de fabriek gebeuren dan zou de sluiter vast kunnen lopen.

Vergeet immers niet dat deze sluiter bij sommige camera’s binnen 1/8000e van een seconde moet kunnen sluiten en dat tot wel 11 keer per seconde moet kunnen doen. Dan is het écht noodzakelijk dat het sluitermechanisme goed gesmeerd is om al die tijd goed te kunnen blijven werken.

Uiteindelijk is het dan ook niet vreemd dat na een paar duizend opnames een paar kleine spettertjes smeersel ook op de sensor kunnen belanden. Dit ‘probleem’ zal zich dan ook in meer of mindere mate voordoen bij ieder merk en type camera. Dat is helaas niet te voorkomen.

Stof en andere narigheid voorkomen...

Nu je weet wat ‘stof’ is, wil je ongetwijfeld ook weten hoe je stof op de sensor kunt voorkomen. Laat ik daarom eerst maar beginnen met een kleine deceptie. Stof is nooit helemaal te voorkomen. Er zal altijd een moment komen dat je ‘stof’ op de sensor gaat zien.

De vraag is dus eerder; ‘Hoe kun je het schoonmaken van de sensor zo lang mogelijk uitstellen?’

Dat uitstellen begint al met de wijze waarop je de camera neerlegt wanneer je deze even niet gebruikt. Leg je camera nooit op zijn rug, want de zwaartekracht zal dan al die hele kleine deeltjes stof uiteindelijk op de sensor doen laten landen. Het beste zet je dus de camera neer op zijn bodemplaat, of laat je hem met het objectief naar beneden hangen.

Bij het wisselen van objectieven

Wanneer jij jouw camera veel gebruikt en regelmatig objectieven wisselt wordt het risico op stof uiteraard groter. Toch zijn er ook dan mogelijkheden om ervoor te zorgen dat stof minder snel kans krijgt.

1. Gebruik een blaasbalg

Puf eerst een paar keer met de blaasbalg om deze te ioniseren. Dat zorgt ervoor dat stof door de luchtstroom uit de blaasbalg wordt afgestoten.

Blaas met een blaasbalg altijd eerst de achterzijde van een objectief schoon, vervolgens blaas je even met de blaasbalg in het sensorhuis van de camera én waarbij je de camera iets naar beneden richt.

Blaas NOOIT met de mond in de behuizing of de achterzijde van een lens schoon! Zelfs het kleinste spatje speeksel koekt vrijwel direct op de sensor aan!

2. Zet de camera bij het wisselen van objectieven uit

Wanneer je de camera aan laat staan, dan staat er ook stroom op je sensor. Daardoor is de sensor van je camera altijd een klein beetje statisch geladen… en, zoals je weet trekt statische elektriciteit stof aan.

Door het uitzetten van de camera, verliest je sensor ook de statisch elektrische lading. Dat voorkomt het aantrekken van extra stof en pollen op de sensor gedurende de tijd dat je objectieven aan het wisselen bent.

3. Zet de optie sensor schoonmaken in de camera aan

Je Fujifilm camera uit de X-Serie beschikt over de mogelijkheid om de sensor schoon te maken tijdens het ‘aan’ en ‘uitzetten’ van de camera.

Hierbij worden door ultrasone trillingen kleine haartjes en ander droog stof losgetrild van de sensor. Deze microdeeltjes stof worden opgevangen op een strip aan de onderzijde van de sensor.

Zelf gebruik ik deze mogelijkheid van schoonmaken bij het aan én uitzetten van de camera. Omdat dit ‘schoonmaken’ heel snel gebeurt is de camera al klaar met deze handeling nog voordat ik de camera bij mijn oog heb geplaatst. Het extra batterijverbruik neem ik daarvoor maar op de koop toe.

Wanneer je jouw camera langere tijd niet gebruikt

Ook belangrijk! Wanneer je jouw camera een tijdje niet gebruikt is het verstandig om deze op te bergen op een droge en niet stoffige plek. Dat is overigens niet je cameratas of in een donkere kast.

Want wie zijn objectieven (voor langere tijd) opslaat op een donkere (en wat vochtigere) plek, loopt grote kans dat er uiteindelijk schimmel in een objectief kan komen. Geloof me, dat zijn dure reparaties omdat je deze zelf niet schoon kunt maken.

Om schimmel in je objectieven te voorkomen sla je deze daarom beter op in een licht doorlatende transparante curverbox, met daarin een herbruikbare vochtvreter. Die complementeer je eventueel met een hygrometer, zodat je precies kunt zien hoe droog het in die transparante opbergkist is.

Met zo’n (droog)kist voorkom je dus niet alleen extra stof, maar ook andere narigheid, omdat schimmel niet van licht houdt.

Een ‘droogbox’ voor wat langere opslag is eenvoudig te verkrijgen via onze Chinese ‘vriend’ Aliexpres!

Stof opsporen en herkennen

Voor de ‘beginners’ onder ons: Stof wordt stof genoemd als er steeds op dezelfde plek in de foto een klein vlekje te zien is. Stof is vooral zichtbaar op kleinere diafragma’s en vormt een probleem als deze vanaf een diafragmawaarde van f11 of groter (lager f-getal) zichtbaar zijn.

Hoe eerder de vlekken opvallen bij het verkleinen van het diafragma hoe ‘groter’ het probleem.

Het is belangrijk om te weten dat bij grote diafragma’s (f1.2 / f2.0 / f2.8) stof eigenlijk nooit zichtbaar is. Stof wordt dus pas zichtbaar als we de het diafragma gaan afstoppen, ook wel knijpen of verkleinen genoemd. Dit betekent dat we de lichttoevoer naar de sensor steeds verder verkleinen. Daardoor wordt een lens in principe ook steeds scherper.

Stof wordt zichtbaarder bij een kleiner diafragma. Dat wil zeggen bij een hoger f-getal.
Als stof zichtbaar wordt bij een diafragma van f11, wordt het tijd de sensor te controleren op stof.

‘Stof’ is meestal minder zichtbaar als een opname veel details bevat. Het stofplekje is door die vele details in de foto dan wat verstopt. Als zo’n stofvlekje je direct al opvalt in een opname is het vaak zo dat deze niet meer uit zichzelf zal verdwijnen zonder de sensor schoon te maken.

Maak een testopname om stof te herkennen!

Om te zien hoeveel ‘stof’ er op de sensor aanwezig is zullen we een testopname moeten maken, zodat je kunt zien waar en hoeveel stof er op de sensor aanwezig is.

Een dergelijke testopname maken is vrij eenvoudig. Alles wat je daarvoor nodig hebt is een mooi egaal heldere blauwe lucht, een wit velletje papier (A4’tje). Of een mooi egaal verlichte achtergrond.

Wanneer je net als ik over een Fujifilm camera beschikt uit de X-serie doe je vervolgens het volgende:

Stel de camera in op diafragmavoorkeur door de knop voor het instellen van de sluitertijd bovenop je camera op stand ‘A’ te zetten. Je camera zal daarbij de juiste sluitertijd kiezen voor de belichting. Je kunt ook gebruik maken van de ‘M’ stand op je camera door zelf de sluitertijd en het diafragma in te stellen.
Zet de knop voor de belichtingsmeter op ‘Meervoudige lichtmeting’ of op ‘Gemiddelde lichtmeting’ zodat er een egale lichtmeting wordt gebruikt.
Stel de ISO waarde van je camera in op ISO 200. Wanneer je ‘Auto ISO‘ gebruikt, zet je deze UIT!
Zet de autofocus voor de camera uit. Dat doe je door de focushendel op ‘M‘ te zetten.
Draai nu de diafragmaring naar het zo’n kleinst mogelijke diafragma (hoogst mogelijke f-getal). Bijvoorbeeld naar f22. (indien mogelijk).
Richt nu je camera op een egaal verlicht vlak (een volledig helder blauwe lucht, een wit vel papier, een egaal gevuld computerscherm of een egale muur). Belangrijk is: dat de gehele zoeker (egaal) gevuld is
Zorg voor een correcte belichting, waarbij de belichtingsmeter op ‘0‘ staat. Een (erg) lange sluitertijd vormt daarbij geen probleem!
Draai aan de scherpstelring op het objectief, zodanig dat alles in de zoeker zo onscherpmogelijk is! We willen scherpte juist voorkomen voor een dergelijke testopname en op deze manier weten we zeker dat we alleen ‘stof’ kunnen zien.
Maak de testopname.

De testopname bekijken

De testopname kun je het beste bekijken met behulp van Adobe Lightroom. Dat gaat beter dan achterop het LCD scherm. Beschik je niet over Adobe Lightroom dan is dat op zich geen probleem. In dat geval ben je toegewezen op het LCD scherm achterop je camera. Bekijk de foto dan op 100% zoomweergave. Begin linksboven en schuif de ‘cursor’ naar beneden, tot je onderaan het beeld bent, ga dan een klein beetje naar rechts en weer helemaal naar boven. Vervolgens weer een klein beetje naar rechts en dan weer naar beneden. Zo ‘scan’ je de hele opname op zoek naar stof.

Stof wordt zichtbaarder bij een kleiner diafragma. Dat wil zeggen bij een hoger f-getal. Wanneer stof zichtbaar wordt bij een diafragma van f11, dan wordt het tijd om de sensor te controleren op de hoeveelheid stof.

‘Stof’ vinden door gebruik te maken van Adobe Lightroom is stukken eenvoudiger dan het stelselmatig scannen van de afbeelding. Wanneer je gebruik maakt van Lightroom is ‘stof’ in één enkele oogopslag zo gevonden.

Open daarvoor Lightroom en importeer het bestand.
Ga vervolgens naar de ontwikkelmodule.
Klik nu op de ‘Q‘ knop voor het verwijderen van ‘vlekken‘.
Onderin het bewerkingspaneel selecteer je daarna de optie ‘Vlekken visualiseren‘.

Door de schuifregelaar naar rechts te schuiven tot een instellingen van ongeveer 70% tot 75% kun je nu heel goed zien hoe ‘vuil’ de sensor is.

_{De bovenstaande foto in Lightroom. Nu zie je pas echt hoeveel ‘stof’ er op de sensor aanwezig is!}

Wat doen bij 'Nat' stof?

Je kunt je Fujifilm camera bij aanwezigheid van aangekoekt stof natuurlijk opsturen naar Fujifilm zelf. Maar de kans is vrij groot dat je dan iedere keer een flinke periode zonder camera zit.

Naast het gegeven dat je verzendkosten hebt en dat Fujifilm dit ongetwijfeld niet onbeperkt gratis voor je blijft doen blijven er uiteindelijk dus twee keuzes over:

De sensorreiniging uitbesteden aan iemand die zichzelf daar ‘specialist’ in noemt, of zelf de sensor schoonmaken.

Je camera wegbrengen naar een zelf benoemd specialist

Je hoeft de sensor van je camera natuurlijk niet zelf schoon te maken. Dat kun je ook laten doen door een zelfbenoemd specialist. Die zelfbenoemd specialist maakt je camera uiteraard niet gratis schoon. De gemiddelde prijs voor een dergelijke poetsbeurt ligt tussen de €50,00 en €70,00.

Je kunt daarvoor dan een afspraak maken, of je kunt de camera (voor eigen kosten) verzekerd opsturen.

Wil jij de poetsbeurt op afspraak uit laten voeren, dan kost het je vaak flink wat reistijd en daarmee al snel minimaal een halve tot hele dag. De schoonmaakbeurt van de camera zelf duurt overigens niet veel langer dan 15 tot 20 minuten. Je kunt erop wachten….

De reden voor het grote prijsverschil van bijna 20 euro tussen een ‘Full Frame’ of ‘APS-C’ camera is mij onbekend. Uiteindelijk is het verschil niets meer dan het gebruik van een iets bredere sensorswab. Een ‘poetsbeurt’ voor een Full Frame camera is niet uitgebreider of moeilijker dan een camera met APS-C sensor. Het is dus niets meer dan een pure en eenvoudige winstpakker!

Canon: Professional Services ‘Sensor Specialist’.

Met een gemiddelde reinigingstijd van (ongeveer) 20 minuten per camera zet zo’n ‘sensor reinigingsbedrijf’, voor een redelijk eenvoudige klus toch al snel een kleine €200,00 tot €240,00 per uur om!

Ik weet ik niet wat jij per uur verdient…
Maar, voor mijn gevoel wordt je hierbij als klant een behoorlijke poets gebakken! De kosten voor een schoonmaakbeurt van je camera staan daarbij voor mijn gevoel niet in verhouding tot de prijs van de poetsbeurt die de zogenoemde ‘specialist’ hiervoor rekent.

De materiaalkosten voor het schoonmaken van een camera zijn uiteindelijk niet meer dan een kleine €5,00. Ik zal je straks laten zien wat je nodig hebt als je zelf je eigen camera wilt gaat reinigen voor een fractie van de prijs die de ‘sensorpoetser’ jou rekent.

Wanneer is het in mijn ogen dan toch verstandig om te kiezen voor het ‘specialistisch’ laten poetsen van je camera?

Wanneer je het zelf niet aandurft én wanneer je twee linker handen bezit.
Wanneer geld er niet zozeer toe doet en je kiest voor gemak.
Wanneer zelf reinigen geen tevreden oplossing voor het probleem heeft geboden, of wanneer je het probleem ‘erger’ hebt gemaakt doordat je niet de juiste voorzorgsmaatregelen of gereedschappen hebt gebruikt.
Wanneer je ook de volledige behuizing en het oculair een grondige schoonmaakbeurt wilt laten geven. Bijvoorbeeld, wanneer je de camera wilt gaan verkopen. Een ‘bewijs’ van een recente schoonmaakbeurt kan dan helpen bij de verkoop.

Zelf reinigen

De tweede optie is om de sensor van je camera zelf te reinigen. Daarvoor hoef je in mijn ogen absoluut niet gestudeerd te hebben. Het is veel eenvoudiger en makkelijker dan het in eerste instantie lijkt. Je hoeft er bovendien ook niet echt heel erg bevreesd voor te zijn.

Zo’n ‘open hart operatie’ aan je camera klinkt uiteindelijk enger dan dat het in werkelijkheid is. De grootste vrees voor het zelf reinigen van de sensor, is uiteindelijk de angst voor de vrees. Die angst is vaak ingegeven door de meest gruwelijke verhalen over beschadigde en bekraste sensoren. Maar dat zijn voornamelijk ‘broodjes aap’, of met opzet beschadigde sensoren om de angst voor het zelf reinigen er goed in te peperen.

_{Een beschadigde sensor. Dergelijke foto’s worden maar al te graag door de sensorpoetsers gebruikt om in hun ogen aan te tonen dat het zelf schoonmaken gevaarlijk is…. Het is niet onmogelijk, maar zoals de sensor hierboven is bekrast kan het eigenlijk niet anders dan dat deze sensor met opzet zo is mishandeld. Een sensor beschadigd door het schoonmaken zou nooit een dergelijk willekeurig kraspatroon achter kunnen laten! Kortom; bovenstaande foto kunnen we classificeren als ‘nepnieuws’.}

In de meer dan 15 jaar dat ik een digitale camera met verwisselbare objectieven gebruik, maak ik al die tijd al de sensor van mijn eigen camera’s schoon. Dat is nog nooit misgegaan en als het echt zo gevaarlijk zou zijn dan zouden internetfora er vol mee staan. Maar het aantal meldingen van fotografen die hun sensor kapot hebben gemaakt door ‘zelf’ te reinigen is bijzonder klein. Je moet best een beetje je best doen om een verhaal te lezen van iemand die zijn eigen camera heeft gemold.

Een volgende geruststelling mag hopelijk zijn dat je eigenlijk niet de sensor van je camera schoonmaakt, maar een filter dat over de sensor wordt heen gelegd. Dat filter dat over de sensor ligt is gemaakt van speciaal gehard en krasvrij glas, wat je alleen met een héél scherp voorwerp kunt beschadigen.

_{Een LPF / AA cancellation filter wordt over de sensor heengelegd ter bescherming van de sensor zelf. Het is dit filter dat je eigenlijk schoonmaakt.}

Een reguliere sensorswab waarmee je de camera schoonmaakt is gemaakt van een zacht lintvrij materiaal. Je moet wel iets verschrikkelijk raars en onbenulligs doen om daarmee een kras op dit filter te veroorzaken.

De horrorverhalen die worden vergezeld van de meest verschrikkelijke afbeeldingen en teksten, durf ik grotendeels wel te scharen onder de noemer ‘nepnieuws’. Je moet niet alles geloven wat je ziet én omdat het op Internet staat hoeft het nog niet waar te zijn. Het is voor mij de motivatie geweest om deze blog te schrijven.

Uiteraard geloof ik best dat er mensen zijn die hun camera’s mishandelen. Ik geloof ook best dat er mensen zijn die maar wat lopen aan te klooien… Ik geloof ook best dat het in een heel uitzonderlijk geval ook mis kan gaan. Maar een verstandig mens zal nooit zomaar zijn camera toetakelen. Zeker voor iets dergelijks als het schoonmaken van de sensor zul je daarvoor de noodzakelijke maatregelen nemen en zal een normaal denkend mens daarbij over het algemeen genomen toch voorzichtig te werk gaan.

Voor het schoonmaken van de sensor werk je niet overhaast en zal je ongetwijfeld goed voorbereid aan de slag gaan. Wanneer je dat doet kan er haast niets verkeerd gaan. Laat je dus geen ‘poets’ bakken, want de sensor van je camera schoonmaken is iets dat vrijwel iedereen écht zelf kan.

Een schoonmaakbeurt hoeft je dus echt géén €50,00 tot €70,00 per schoonmaakbeurt te kosten. Deze ‘poetsbedrijven’ willen enkel graag dat je een kwartiertje bij hen langskomt om die Euro’s binnen te tikken en verkopen je daarvoor graag een hoop ongerede angst om je zo als ‘klant’ te binden en te behouden.

Zelf schoonmaken voor een prikkie van de prijs

Fujifilm, maakt net als veel andere cameramerken gebruik van een speciale coating (Indium Tin Oxide ook wel ITO genoemd) die over het filter wordt gelegd. Deze coating maakt het makkelijker om stof en vuil van de ‘sensor’ te verwijderen.

Dat komt doordat deze coating ervoor zorgt statische elektriciteit zich minder snel kan opbouwen en daardoor zal vuil zich ook minder snel hechten. Schoonmaken van de sensor kun je om die reden heel eenvoudig zelf doen. Hoe je dat precies doet gaan we nu bekijken. Want wat heb je nu eigenlijk nodig?

Een goede blaasbalg

Een goede blaasbalg, zoals een ‘Giotto Rocket Blower’, is altijd het eerste dat ik inzet bij het schoonmaken van de sensor. Met een blaasbalg kun je de sensor en de kamer waarin de sensor is geplaatst mooi schoonblazen.

Verstandig is om altijd eerst een paar keer te puffen met de blaasbalg voordat je deze over de sensor gebruikt. Zorg ervoor dat je de sensor en de randen van het sensorhuis niet met de blaasbalg aanraakt.

Losse stofdeeltjes kun je nu goed wegblazen. Blaas daarom eerst goed op en vervolgens mooi rondom de sensor. Hou daarbij de camera iets voorover zodat stof makkelijk uit de behuizing kan vallen.

Een blaasbalg bewaar je niet in een rommelige lade want dat zijn vaak echte stofnesten. Het beste sla je de blaasbalg op in dezelfde (transparante) curverkist waar je ook de camera in bewaart.

De Giotto Rocketblower, één van de betere blaasbalgen op de markt.

Sensorswabs

Sensorswabs heb je nodig voor het ‘nat’ kunnen reinigen van de sensor. Je gebruikt deze alléén als droog reinigen door middel van de blaasbalg niet heeft geholpen.

Een sensorswab is een voor de sensor op maat gemaakte spatel die is omwikkeld met een lintvrij doekje. Je hebt sensorswabs voor APS-C camera’s zoals je Fujifilm camera en ‘swabs’ voor digitaal 35mm formaat (Full Frame). Het is dus belangrijk dat je een ‘sensorswab’ koopt voor het juiste sensormaat.

Wanneer je net als ik de sensorswabs koopt van het merk ‘Photographic Solutions’, moet je weten dat deze dus te koop zijn in drie formaten:

Type 1. is 20mm breed, dit is voor oudere camera’s met een crop factor van 1.3x;

Type 2. is 17mm breed, en geschikt voor APS-C camera’s zoals je Fujifilm camera uit de X-Serie.

Type 3. is 24mm breed en geschikt voor het digitaal 35mm formaat. Je kunt deze ook gebruiken voor je Fujifilm camera, maar dat betekent wel dat je dan van boven naar beneden moet vegen én dat je dat dan in twee vegen moet doen!

_{Een sensorswab.}

Wanneer je dus op zoek gaat naar sensorswabs voor je Fujifilm camera uit de X Serie, dan heb je dus swabs nodig met een breedte van 17mm. Sensorswabs kun je slechts één schoonmaakbeurt gebruiken. Voor iedere nieuwe schoonmaakbeurt heb je dus ook een nieuwe sensorswab nodig!

Over het algemeen gebruik ik twee swabs per schoonmaakbeurt, waarvan ik er slechts één bedruppel met Eclipse schoonmaakvloeistof. De andere swab gebruik ik om de sensor droog na te vegen zodat er geen strepen achterblijven.

Eclipse schoonmaakvloeistof

De sensor van je camera kun je niet zomaar met iedere vloeistof reinigen. Je hebt daar speciale reinigingsvloeistof voor nodig op basis van methanol of ethanol. Controleer vooraf of de vloeistof die je wilt gaan gebruiken ook geschikt is voor het type sensor dat in jouw camera schuil gaat. Ik gebruik voor mijn Fujifilm camera’s altijd ‘Eclipse’ of het iets minder agressieve ‘AeroEclipse’.

Veel heb je niet nodig! 3 druppels op een sensorswab is vaak al voldoende voor een hele schoonmaakbeurt!

_{Een potje Eclipse schoonmaakvloeistof.}

Reinigen van de sensor een fluitje van een cent

Zo doe je dat!

Nu we alles zo’n beetje hebben besproken wat je zoal nodig hebt voor het schoonmaken van de sensor gaan we maar eens echt aan de slag. Heel moeilijk is het allemaal niet en wanneer je de juiste spullen hebt gekocht is er weinig om voor te vrezen. Ik zeg ‘Het is een fluitje van een cent’.

Wanneer dit de eerste keer is dat je de sensor van je camera zelf reinigt zal het ongetwijfeld allemaal wat langer duren, maar zodra je er wat handigheid in begint te krijgen duurt een ‘natte’ schoonmaakbeurt ongeveer 10 á 15 minuten en kost het je slechts een fractie van het bedrag dat de ‘sensorpoetser’ hiervoor rekent en het resultaat is minstens net zo goed!

Zo heb je de vele Euros die het je kost als je het door een ander laat doen, dus zo terugverdient! Net als met veel dingen in het leven gaat uiteraard ook hier op: ‘Een goede voorbereiding is het halve werk’.

Zelf gebruik ik deze handige schoonmaakkit van Photosol die je ook eenvoudig mee kunt nemen.

Zo houd ik mijn camera schoon:

Pak de spullen die je nodig hebt voor het reinigen van de sensor: – Een blaasbalg. – Minimaal twee schone sensorswabs. – Een potje Eclipse of AeroEclipse.
Ga naar een ruimte waar wenig stof aanwezig is; Bijvoorbeeld de keuken.
Daarnaast heb je nodig: goed licht. Een beetje geduld.
Laat maximaal 3 (drie) druppels reinigingsvloeistof op de punt van de sensorswab vloeien. (Druppel schoonmaakvloeistof NOOIT rechtstreeks op de sensor van je camera!!!)

Gebruik maximaal 3 druppels vloeistof op de tip van de swab en laat deze ongeveer 15 seconden intrekken.

Wacht nu ongeveer 15 seconden, zodat de vloeistof goed in de punt van de sensorswab kan trekken.
Steek de sensorswab helemaal ter linkerzijde in de sensorkamer.
Houd de sensorswab een beetje schuin en druk nu zodanig dat er een klein beetje druk op de sensorswab komt te staan. Het stokje mag best een beetje verbuigen, maar niet zodanig dat je het idee krijgt dat hij kan knappen.

_{Om de sensor goed schoon te kunnen maken is een klein beetje druk op de sensorswab noodzakelijk. Met ‘aaien’ krijg je de sensor niet schoon, terwijl als je ‘te hard’ drukt, meer risico hebt op beschadigingen. Voldoende kracht is dat de sensorswab een beetje krom staat, maar niet zodanig dat je het idee hebt dat hij kan knappen.}

Veeg nu langzaam, voorzichtig én met beleid van links naar rechts over de sensor.
Ben je aan de rechterkant van de sensor aangekomen, trek dan de sensorswab nog niet terug uit de sensorkamer!
Veeg nu op dezelfde wijze als zojuist van rechts naar links over de sensor.
Trek nu pas de sensorswab voorzichtig terug uit de camera zonder daarbij de zijkanten van de sensorkamer aan te raken.

_{De instructies zoals Photosol deze geeft voor het schoonmaken van de sensor.}

Pak nu de (tweede) nog droge sensorswab. Herhaal handeling 4 tot en met 9.
Maak een nieuwe testfoto en controleer of het ‘stof’ van de sensor is verwijdert.
Is het stof verwijdert hoef je verder niets meer te doen. Gefeliciteerd, je sensor is nu schoon!
Zie je nog steeds ‘stof’ op je sensor? Pak dan een nieuwe schone sensorswab en voer handeling 2 tot en met 11 opnieuw uit. Doe dat net zolang totdat je geen ‘stof’ meer op de sensor ziet.

Een camera met ingebouwde beeldstabilisatie?

Een camera met ingebouwde beeldstabilisatie (IBIS) zoals de Fujifilm X-H1 maak je in principe op exact dezelfde wijze schoon als een camera zonder een dergelijk stabilisatiesysteem. Zorg er wel voor dat je het stabilisatiesysteem uitschakelt!

In de ‘UIT‘ stand van het IBIS systeem wordt het stabilisatiesysteem op zijn plek gehouden door magneten. Het is daarbij éxtra belangrijk niet te hard te drukken.

Wanneer dit de eerste keer is dat je de sensor van jouw camera zelf schoonmaakt kan het best eerst een aantal keer duren voordat het je lukt om de sensor goed te reinigen.

Oefening baart kunst. Het duurt even voordat je er een beetje handigheid in zult krijgen. Geef de moed dus niet direct op. Je zult zien dat het iedere keer weer wat beter gaat.

Alle gebruikte sensorswabs, dus ook die je droog hebt gehouden gooi je in principe weg!!

Of…. Je kijkt nog even naar de volgende ‘hack’, waarin ik je vertel hoe je een sensorswab kunt refurbishen door gebruik te maken van zogenoemde Pec Pads, zodat je het stokje van de sensorswab vele male opnieuw kunt hergebruiken.

_{Een sensorswab.}

Zo 'refurbish' je een sensorswab!

Bespaar flink op de kosten!

Omdat ‘sensorswabs’ behoorlijk aan de prijs zijn; Een doosje van 12 stuks kost je vaak al rond de €65,00. Doe ik je hier een tip aan de hand.

Deze tip is enkel bedoeld voor de ‘Dare Devils’, de ‘Thrill Seekers’, de ‘Waaghalzen’ en de ‘Die Hards’, van het zelf schoonmaken van hun camerasensor!

Volg deze instructies NIET als je niet weet wat je doet!
Alles wat je (na) doet is 100% voor eigen risico!!!

In deze tip laat ik je zien hoe je een sensorswab kunt ‘refurbishen’ om zo enorm op de kosten voor een schoonmaakbeurt te besparen. Deze hack is géén officiele methode, en geeft je ook géénzins een officiele sensorswab.

Je kunt het een beetje zien als het navullen van het inkttankje van je inkjetprinter. Alleen gaan we in dit geval de sensorswab recyclen.

Een sensorswab kun je normaal gesproken slecht éénmalig gebruiken voor één enkele schoonmaakbeurt. Dat kan behoorlijk in de papieren lopen. Zeker wanneer je nog niet zo bedreven bent in het schoonmaken van de sensor.

Gelukkig verkopen ze in de winkel ook nog zoiets dat ze ‘Pec Pads‘ reinigingstissues noemen. Die tissues hebben een formaat van 10 x 10 cm en worden verkocht in een pakje van 100 stuks voor ongeveer €15,00 euro.

Officieel zijn deze doekjes niet geschikt als reinigingsdoekjes voor je sensor!

Tegelijkertijd kan ik mij niet aan de sterke indruk onttrekken dan dat deze ‘Pec Pads’ van exact hetzelfde materiaal zijn gemaakt dan de officiële sensorswabs. Om die reden durf ik het (overigens al jaren) aan om deze Pec Pads te gebruiken als nieuw omwikkelmateriaal voor een sensorswab.

Uit één pakje ‘Pec Pads’ kun je eenvoudig tot wel 200 (tweehonderd) sensorswabs maken!

Daarmee druk je de kosten voor het zelf reinigen van je sensor aanzienlijk! Met één pakje Pec Pads kun je dus welhaast een leven lang de sensor van al je (toekomstige) camera’s reinigen!

_{PecPads een uitstekende manier om je eigen sensorswabs mee te maken.}

Het maken van je eigen sensorswabs is niet moeilijk!

Koop éénmalig een pakje sensorswabs. De initiële aanschaf is vrij prijzig, maar je wilt uiteindelijk de originele plastic swabs kunnen hergebruiken.

Benodigdheden:

Een pakje ‘Pec Pads‘ van 10x10cm.
Knip de Pec Pads doormidden. (loodrecht op de richting van de draadvezel).
Zo maak je van 1 Pec Pad dus 2 doekjes van gelijke grootte.
Raak deze doekjes alléén bij de randen aan.
Huidvet en huidolie maken het doekje onbruikbaar voor gebruik als sensorswab!

_{Zo maak je jouw eigen refurbished sensor swabs!}

Leg de (kale) sensorswab op ongeveer de helft van de doorgeknipte Pec Pad.
Sla de Pec Pad over de sensorswab heen.
Zorg dat de sensorswab goed is ingepakt en de platte zijde niet uitsteekt.
Vouw nu de overgebleven punten onder een hoek van ± 30^o tot 45^o naar binnen in de richting van het stokje.
Doe hetzelfde voor de andere zijde.
Bind de zojuist gevouwen delen samen met een ‘paarden’ elastiekje. Gefeliciteerd, je nieuwe sensorswab is nu klaar voor gebruik!

Zelf stop ik de nieuw gemaakte sensorswabs terug in een plastic zakje zodat ze niet vies kunnen worden. Bovendien heb je zo altijd een kleine voorraad voorhanden wanneer je de sensor gaat schoonmaken.

Mocht het schoonmaken je nu niet in één of twee keer lukken dan is dat geen ramp. Je hebt nu immers een virtuele voorraad van 200 swabs voor nog geen 15 euro. Dat is minder dan een dubbeltje per swab!!!

Conclussie

Schoonmaken van je camera doe je met beleid. Doordacht én met de juiste gereedschappen. Wanneer je echt bang bent iets te beschadigen moet je het gewoon niet doen. Daar ben ik ook heel eerlijk over!

Zelf ben ik niet zo bevreesd en laat ik mijzelf ook niet zo snel bang maken door de bedrijven die graag voor veel geld je sensor poetsen.

Ik persoonlijk zie de risico’s van het zelf schoonmaken als zéér beperkt en maak om die reden al vele jaren de sensor van mijn camera’s zelf schoon. Dat is niet beter, maar zeker ook niet slechter als dat een zelfbenoemd sensorpoetser dat doet.

Het resultaat van de schoonmaakbeurt is gelijk. Niet gek, want zij maken gebruik van exact dezelfde schoonmaakmiddelen voor de sensor als die ik hierboven beschrijf. Bovendien bestempel ik bedragen van tot 70 euro voor een enkele poetsbeurt als absurd. Met een beetje ervaring, geduld en door een beetje oefenen is het allemaal niet zo moeilijk als het lijkt of soms wordt gezegd. Tijd kost het je bij het zelf schoonmaken van de sensor al helemaal niet in vergelijk met de tijd die je kwijt bent wanneer je deze taak zou uitbesteden.

Hoe dan ook. Ééns komt de dag dat je de sensor schoon zult moeten maken. Bedenk dan hoe je dit wilt doen. Veel geld uitgeven aan een gelapte poetsbeurt, of zelf schoonmaken en de (beperkte) risico’s die daarmee gepaard gaan voor lief nemen. Aan jou de keus!

Fujifilm X-H1 ‘Het zijn de kleine dingen die er toe doen!’

8 redenen waarom de X-H1 voor fotografen een werkpaard is!

Nu het eerste stof is neergedaald over de nieuwe Fujifilm X-H1 en iedere X-Fotograaf met naam zijn ‘plasje’ over het hele gebeuren heeft kunnen doen, wordt het tijd om eens écht te gaan kijken wat deze camera nu zo bijzonder maakt. Want, het zijn vaak de kleine dingen die het hem doen. Terwijl de grote jongens zich richten op de meest voor de hand liggende verbeteringen, worden de belangrijkste veranderingen over het hoofd gezien. In deze blog lees je waarom de X-H1 niet zomaar een nieuwe camera is, maar dat de verschillen tussen de X-H1 en X-T2 wel eventjes ietsjes groter zijn dan door velen wordt verondersteld. De nieuwe X-H1 is namelijk een écht werkpaard voor de werkende fotograaf!

Er is al veel gezegd...

Er is al veel gezegd over de Fujifilm X-H1 en veel van wat er gezegd is gaat over de grote verbeteringen zoals de toevoeging van een beeldstabilisatiesysteem in de camera (IBIS) en de uitgebreide videomogelijkheden. Misschien heeft die focus bij veel van de reviewers een verkeerd beeld opgeleverd bij veel fotografen, die nu denken dat deze nieuwe camera alleen goed is voor video.

Terwijl de reviewers positief staan ten opzichte van deze nieuwe camera zie ik op de sociale media heel veel verschillende reacties die niet allemaal even fair zijn. De algemene trend ‘Te weinig vernieuwing ten opzichte van de uitstekende Fujifilm X-T2’.

Maar is die negativiteit wel terecht? En spreken zij niet allemaal voor hun beurt. Deze camera is slechts in handen van weinigen.

Weten de ‘klagers’ eigenlijk wel écht wat de verbeteringen zijn? In deze blog leg ik het je uit.

De Fujifilm X-H1 – Voor ‘Professionals’.

Ik zie véél geblaat en véél napraterij, maar er zijn weinigen die verstandig reageren. Of, reageren met inhoud. In deze blog wil ik daarom acht belangrijke verbeterpunten aan het licht brengen waarover maar weinig wordt gesproken, maar die naar mijn mening hét grote verschil tussen de Fujifilm X-T2 en X-H1 duidelijk aan het licht brengen.

De X-H1 is niet ‘zomaar’ een nieuwe camera, maar een flinke innovatie en verbetering ten opzichte van de nu bijna twee jaar oude X-T2. De X-H1 is een camera die naar mijn idee zeker wel interessant is voor huidige gebruikers van een X-T2, maar die niet zo goed weten waarom een overstap naar de X-H1 te verantwoorden zou zijn.

1. Voor fotografen, video- én filmmakers.

Wanneer je alleen naar de specificaties van de camera zou kijken, zou je kunnen denken dat je telkens tussen de instellingen moet wisselen wanneer je deze camera wilt gebruiken voor zowel fotografie als video.

Dat Fujifilm weer eens goed heeft nagedacht blijkt wel uit het feit dat de instellingen voor fotografie en video volledig van elkaar gescheiden zijn.

De Fujifilm X-T2 kent slechts een bescheiden aantal instellingen voor video en wie met de X-T2 een video maakt moet telkens de instellingen op de camera wijzigen bij het overschakelen tussen fotografie of video en omgekeerd.

De X-H1 telt maar liefst 4 pagina’s met instellingen voor het maken van video-opnames. Daaronder zitten onder andere separate instellingen voor voor de gekozen filmsimulaties. Je kunt nu dus bijvoorbeeld ‘ACROS’gebruiken tijdens het fotograferen, maar wanneer je de hendel omzet naar het maken van video’s staat de camera voor de video opname ingesteld op bijvoorbeeld de nieuwe filmsimulatie Eterna (of een andere filmsimulatie naar jouw keuze). Die keuze gaat niet alleen op voor de filmsimulatie instellingen, maar ook voor bijvoorbeeld de Witbalans of de DR (dynamisch bereik) instellingen. En dat is bijvoorbeeld weer handig wanneer je wel RAW wilt fotograferen, maar voor het filmen graag gebruik wilt maken van één van de filmsimulaties.

Dat maakt dat wisselen tussen fotograferen en filmen veel makkelijker is gemaakt en zonder dat je daarvoor ook maar één instelling in het menu van de camera hoeft te wijzigen. Wisselen is slechts het omzetten van de ‘drive’ hendel tussen fotograferen of het maken van video’s en terug.

_{De menu instellingen voor video.}

Een tweede punt op het gebied van video dat ik weinig besproken heb gezien is de mogelijkheid van een zogenoemd ‘Tally light’. Een tally light is een lampje dat gaat branden op het moment dat de video opname wordt gestart en weer uit gaat op het moment dat de opname wordt beëindigd. Dit lichtje kan worden ingesteld op zowel de voor, als achterzijde van de camera. Enorm handig voor diegenen die regelmatig reportages maakt met zijn camera. Verdere video instellingen zoals oogdetectie AF tijdens het maken van video opnames wil ik nu niet verder bespreken.

In deze blog wil ik mij vooral richten op de verbeteringen die er zijn voor de fotograaf!

2. Het AF systeem is niet ‘zomaar’ een ‘beetje’ beter!

Als je de verschillende (p)reviews zo een beetje doorkijkt die er momenteel over de X-H1 zijn verschenen zou je de indruk kunnen krijgen dat het AF-Systeem van de X-H1 geen echte verbeteringen heeft ondergaan ten opzichte van de X-T2.

Misschien is dat idee ontstaan uit het feit dat de X-T2 onlangs in haar laatste firmware update nog een verbetering heeft ondergaan van het AF algoritme die het mogelijk maakt om bewegende onderwerpen nu 2x zo snel te kunnen volgen in vergelijk met de voorgaande firmware en waarbij het nu ook nog eens mogelijk is geworden om dat te doen op onderwerpen die slechts half zo groot zijn. Het autofocussysteem van de Fujifilm X-T2 was al goed en is alleen maar beter geworden.

Een flink schep erbovenop!

Toch doet de Fujifilm X-H1 daar nu nog eens een flinke schep bovenop en die verbetering is absoluut verre van klein te noemen.

Nee! De verbeteringen die nu wederom zijn doorgevoerd aan het AF algoritme in de X-H1 zijn significant en véél groter en belangrijker dan door velen wordt verondersteld! We hebben het dus niet over een klein beetje beter, maar over het onderste uit de kan voor wat betreft het technisch kunnen van de huidige hardware. De kracht van de X-Processor Pro beeldprocessor komt hier in volle glorie tot uiting.

Het wordt nu misschien wat technisch, maar als je goed oplet probeer ik het je zo goed en duidelijk mogelijk uit te leggen.

Zoals we weten kent het autofocussysteem van de X-T2 in totaal 325 autofocuspunten, waarvan er 91 zijn van het type fase detectie. Deze fase detectie AF punten zijn allemaal gesitueerd in het middelste gedeelte van de sensor. Wanneer je het objectief van je camera haalt en kijkt in het sensorhuis kun je dat gedeelte ook goed zien. Dat komt omdat dit type autofocus ook daadwerkelijk fysieke ruimte inneemt op de sensor zelf.

De Fujifilm X-H1 maakt gebruik van dezelfde sensor en daarmee ook van exact dezelfde autofocus overlay. Daarmee kent de X-H1 dus net als de X-T2 325 autofocuspunten waarvan er 91 zijn van het type fase detectie.

Toch is er een groot verschil tussen de individuele autofocuspunten van de X-T2 en X-H1. Om het verschil duidelijk te maken moeten we een individueel AF punt letterlijk onder de loep nemen.

_{De opbouw van een autofocuspunt.}

Zoals je in de bovenstaande afbeelding kunt zien is één AF punt onderverdeeld in vijf verschillende vlakjes. Ieder van die vlakjes noemen ze bij Fujifilm een ‘subzone’. Dit is waar het bij de X-T2 voor wat betreft het aantal meetzones ophoudt.

_{Links: Fujifilm X-T2 – AF gegevensverwerking gebeurt serieel en heeft 3 samples nodig voor één enkele AF meting.}_{Rechts: Fujifilm X-H1 – AF gegevensverwerking gebeurt parallel. Slechts 1 AF sample nodig voor één enkele meting over 20 subzones}

Om bij de Fujifilm X-T2 één AF meting te verkrijgen moet ieder AF-Punt in totaal 3 keer worden uitgelezen om één succesvolle meting uit te voeren. Dit houdt bij de X-T2 in: één keer uitlezen in de horizontale richting, één keer uitlezen in verticale richting én één keer onafhankelijk uitlezen voor het kunnen onderscheiden van de details.

Het AF systeem van de X-T2 blijft voor wat betreft het uitlezen van een AF punt steken op het uitlezen van maximaal 5 subzones en dat moet hij dus serieel (3x) doen voor één succesvolle autofocusmeting.

_{De wijze waarop het AF punt wordt uitgelezen door de camera.}

De X-H1 maakt gebruik van dezelfde AF punten als de X-T2, maar het grote verschil zit hem in het gegeven dat ieder van de 5 subzones nog eens een keer éxtra zijn onderverdeeld in maar liefst 20 subzones!

Bovendien voert het AF systeem van de X-H1 de horizontale, de verticale én de onafhankelijk meting van de verschillende subzones in één keer parallel aan elkaar uit. Dat betekent dat waar de X-T2 een 5-tal metingen uitvoert, de X-H1 er 60 doet in dezelfde periode.

Dit maakt uiteraard een enorm verschil in het kunnen detecteren en kunnen volgen van een bewegend onderwerp. De accuratesse van het autofocussysteem van de X-H1 is daarmee vele malen groter dan die van de X-T2. Dat komt bovendien ten goede aan de snelheid waarmee er scherpte kan worden verkregen en zorgt er tevens voor dat de X-H1 flink beter in minder contrastrijke situaties kan ‘zien’. Dat kan de X-H1 tot -1.0Ev, dat is zelfs beter dan een Canon 5D MKIV met -0,5Ev, terwijl de X-T2 het moet doen met +0.5Ev.

_{‘Goed zicht onder slechte lichtomstandigheden.}

Daar houdt het nog niet bij op!

Doordat de X-H1 veel meer gegevens met betrekking tot het AF systeem van de camera tegelijkertijd kan verwerken betekent dat ook dat de X-H1 nu ook steeds tussendoor kan scherpstellen.

De X-T2 stelt scherp op het onderwerp en wacht dan met opnieuw scherpstellen tot het moment dat het onderwerp buiten het scherpstelvlak komt, om pas daarna weer opnieuw scherp te stellen. Dat heeft tot gevolg dat een foto van een bewegend onderwerp bij de X-T2, niet altijd scherp in beeld is. Er is door de wijze waarop de X-T2 scherpstelt daardoor altijd een gerede kans dat een onderwerp toch niet geheel scherp wordt weergegeven, of dat er sprake is van front- of backfocus, waarbij de scherpte dus niet op het onderwerp ligt, maar net ervoor óf net erna ligt.

_{Het AF-Systeem past zich nu voortdurend aan, aan de positie van het te fotograferen onderwerp.}

Ook dat probleem is bij de X-H1 grotendeels opgelost, want bij iedere meting wordt nu ook de scherpte aangepast waardoor het scherpteveld meebeweegt met het te volgen onderwerp. Dit zorgt er dus voor dat de kans op front- of backfocus op een bewegend onderwerp aanzienlijk kleiner wordt en het aantal foto’s dat je daardoor weg kunt doen omdat deze onscherp zijn nog eens flink kleiner wordt ten opzichte van de X-T2.

Andere verbeteringen met betrekking tot het autofocussysteem zien we in het onderstaande overzicht.

_{Overige verbeteringen met betrekking tot het AF-Systeem}

3. IBIS. Niet zomaar een 'dingetje'!

Het gegeven dat Sony en Olympus al wat langer beschikken over een ingebouwd stabilisatiesysteem is niet de reden dat Fujifilm deze technologie nu ook voor het eerst toepast in de Fujifilm X-H1. Het is dus geen reactie op, want het stabilisatiesysteem zoals Fujifilm nu toepast is direct ook leidend en kan worden gezien als het beste stabilisatiesysteem zoals nu voorhanden is.

Fujifilm heeft volop ingezet om de allerbeste beeldkwaliteit te kunnen leveren die met dit systeem mogelijk is. De resultaten zijn op zijn minst indrukwekkend te noemen.

Speciaal voor het aantsuren van IBIS maakt Fujifilm gebruik van een extra processor die specifiek met deze taak is belast, daar waar andere camerafabrikanten gebruik maken van dezelfde processor als de beeldprocessor. Doordat het IBIS systeem in de X-H1 gebruik maakt van een specifieke processor betekent dit dat het systeem tot wel 10.000 calculaties per seconde kan maken. Dit zorgt ervoor dat het beeld uiterst snel en precies kan worden gecorrigeerd en wel tot maximaal 5.5 stops Ev.

Een opname gemaakt op 1/8e seconde kan daarmee in theorie nét zo scherp zijn als een opname die gemaakt is met een sluitertijd van 1/350e seconde! Kun je nagaan wat dit betekent als je dit systeem gebruikt in combinatie met wat grotere en zwaardere objectieven zoals de XF56mmf1.2, de XF90mmf2 of de XF16-55mmf2.8.

Alle ongestabiliseerde objectieven worden dankzij IBIS ineens allemaal gestabiliseerde objectieven. En niet alleen dat. De correctie vindt plaats over 5 verschillende assen.

De verschillende assen waarover, het interne stabilisatiesysteem kan draaien.

De ingebouwde beeldstabilisatie (IBIS) in de Fujifilm X-H1 werkt over 5 verschillende assen. De bewegingen kun je onderverdelen in:

1. Tuimelen

2. Draaien

3. Rollen

4. Verschuiving over de X-As

5. Verschuiving over de Y-AS.

Het ingebouwde stabilisatiesysteem in de Fujifilm X-H1 werkt samen in combinatie met de gestabiliseerde Fujinon objectieven (OIS). Dat houdt in de praktijk in dat de camera alleen stabiliseert voor datgeen dat het objectief niet kan corrigeren.

Kan een objectief bijvoorbeeld corrigeren voor tuimelen, draaien en rollen, dan zal de camera corrigeren voor de X- en Y-as. Kan een objectief alleen corrigeren voor tuimelen en draaien, dan zal de camera naast de correctie voor de X-as en de Y-as ook corrigeren voor de rolbeweging. Er is dus géén sprake van een dubbele correctie, maar van het overnemen van functionaliteit die op het objectief ontbreekt. Stabilisatie vindt daarmee bovendien plaatst op het punt waar dit het beste kan plaatsvinden.

_{IBIS een gestabiliseerd systeem in combinatie met alle objectieven.}

Het stabilisatiesysteem in de X-H1 is daarmee heel slim uitgedacht en biedt ook fotografen vele voordelen. IBIS is dus geen ‘luxe’ optie, maar is een revolutionair stukje gereedschap dat de manier waarop wij kunnen fotograferen zal veranderen. Foto’s die tot voor kort niet uit de hand gemaakt konden worden, kunnen nu wel gemaakt worden.

4. Anti flikkersysteem

Een ander punt waar ik weinig over lees, maar dat wel degelijk een flinke bijdrage kan leveren aan het gemak waarmee je als fotograaf met deze X-H1 kunt fotograferen is het ‘Anti Flikker’ reductie systeem.

Deze functie op de camera houdt namelijk rekening met de gebruikte frequentie van het hoofdlicht. Bij gebruik in bijvoorbeeld sporthallen waar veelvuldig gebruik wordt gemaakt van kwiklampen, TL-Licht en in steeds meer situaties ook ledlicht, kan de frequentie van deze lampen ertoe bijdragen dat de belichting van de gemaakte opnames niet constant is.

_{Werking van het anti-flikkersysteem}

Doordat alle lampen voor ons onzichtbaar (maar voor een camera steeds zichtbaar) heel snel aan en uit gaan kan dat er voor zorgen dat er verschil in belichting bestaat tussen twee verschillende opnames, ondanks dat deze opnames gemaakt zijn met dezelfde sluitertijd en diafragma instelling.

De Anti flikker functie op de X-H1 detecteerde de frequentie van de belangrijkste kunstlichtbron en zal de timing tussen twee opnames zodanig synchroniseren dat de opname pas gemaakt wordt op het meest ideale moment, zodat er geen verschil is in belichting tussen de verschillende opnames.

Een onmisbare functie die vaak moeten fotograferen onder moeilijke omstandigheden en waar kunstlicht het hoofdlicht vormt.

5. De 'CM' knop - Elektronische + Eerste gordijn sluiter

De aanwezigheid van de nieuwe CM knop onder de drive hendel is nog zo’n optie waar de reviewers massaal aan voorbij zijn gevlogen omdat ze zich allemaal hebben gestort op de video opties van de X-H1… Ik krijg soms zelfs het idee dat ze zelfs totaal niet gekeken hebben naar de mogelijkheden die deze camera te bieden heeft voor fotografen. Want ook de nieuwe CM knop heeft fotografen juist heel veel te bieden.

Voor het éérst op een Fujifilm camera kan mijn hart sneller gaan kloppen van het gebruik van de elektronische sluiter. En als ik enthousiast wordt over een optie waarbij er gebruik wordt gemaakt van de elektronische sluiter dan moet het echt een meerwaarde hebben.

Wanneer de drive hendel op CM wordt geplaatst maakt de camera niet alleen gebruik van de elektronische sluiter, maar ook van het eerste gordijn van de mechanische sluiter. Dat wil dus zeggen dat er sprake is van een hybride sluiter. Het nadeel dat er geen gebruik kan worden gemaakt van de flitser blijft bestaan. Tegelijkertijd lost het drie andere belangrijke problemen van de elektronische sluiter op.

_{De ‘CM’ knop onder de drive hendel. Nieuwe mogelijkheden voor fotografen.}

Scheeftrekken van het beeld kan door gebruik van deze optie worden voorkomen.

Gordijnvorming onder kunstlicht wordt er zodanig mee onderdrukt dat het nauwelijks nog een probleem vormt. Het geluidsniveau dat het eerste gordijn produceert is zodanig laag dat dit nooit storend zal zijn. Zelfs in die situaties waar stilte vereist is kan ik mij niet voorstellen dat iemand dit ooit storend kan vinden. Tegelijkertijd biedt het jou als fotograaf voldoende feedback dat je weet dat de foto is gemaakt.

Een bijkomend voordeel van het gebruik van deze sluiter is dat trillingen nauwelijks een rol spelen, waardoor er uiterst scherpe beelden mee kunnen worden gemaakt.

Bovendien bedraagt de blackout (de tijd dat je niets ziet tussen twee, of meer opnames door) slechts 100 milliseconden. Dat betekent dat er sprake is van ‘Near Zero Blackout’ tijdens het maken van continu opnames. Het volgen en fotograferen van snel bewegende onderwerpen zal daardoor nooit een probleem meer hoeven te zijn.

6. Het E-Inkt Sub-LCD display

De aanwezigheid van het sub-LCD paneel op de X-H1 wordt door sommigen bekritiseerd omdat het afbreuk zou doen aan het ontwerp van de camera, en bovendien zie ik dat sommige mensen ‘boos’ zijn dat hun geliefde draaiknop voor de belichtingscompensatie verloren is gegaan.

Laat ik beginnen met die belichtingscompensatieknop. Wanneer jij deze op een X-T2 hebt ingesteld op stand ‘C’, zul je geen verschil ervaren in het gebruik van de belichtingscompensatie. Je kunt dan net als voorheen, het voorste of achterste instelwiel gebruiken om de belichting aan te passen. Kortom, dat is allemaal paniekvoetbal om niets!

Fotografen die van een spiegelreflex komen zullen voor wat betreft de belichtingscompensatie helemaal geen verschil merken in de manier waarop deze moet worden gebruikt.

Kom ik nu aan bij dat LCD schermpje zelf.

Velen hebben het idee dat het LCD scherm bovenop de de X-H1 op een zelfde wijze werkt en functioneert zoals we die kennen op een spiegelreflex camera.

Fujifilm zou Fujifilm niet zijn als er over dit schermpje niet nagedacht zou zijn. Natuurlijk hebben ze dat bij Fujifilm gedaan en dit LCD schermpje steekt heel wat vernuftiger in elkaar dan je waarschijnlijk zult denken.

_{Het E-Inkt Sub-LCD scherm – Méér dan een ‘schermpje’.}

Want, vrijwel alles wat je op dit scherm zichtbaar kunt maken kun je zelf bepalen. Je bent daarbij zelfs in grote mate vrij waar je de informatie op het LCD schermpje toont. Deze instelling is bijzonder veelzijdig. Bovendien apart instelbaar voor zowel fotografie als video. Zo heb je voor fotografie alle belangrijke informatie onder het schermpje staan, maar wanneer je overschakelt naar de video optie, heb je juist weer die specifieke informatie op het LCD scherm zichtbaar.

Ook wanneer je de camera uitschakelt kan er informatie op het LCD display worden getoond en doordat dit scherm bestaat uit E-inkt hoef je niet bang te zijn voor het batterijverbruik. Dat is namelijk uiterst lag. Aardig is ook dat je de voor en achtergrond kunt wisselen. Zo kun je kiezen voor zwarte cijfers en letters op een lichte achtergrond, of voor lichte cijfers en letters op een donkere achtergrond.

7. Verbeterde elektronische zoeker (EVF)

Ook weinig besproken in de verschillende reviews, maar zeker de moeite van het vermelden waard is de flink verbeterde zoeker waar de X-H1 mee is uitgerust.

De zoeker zelf is niet groter geworden ten opzichte van de X-T2. Het beeld dat hij geeft is een vergrotingsfactor van 0.75x zelfs een heel klein tikkeltje kleiner dat de X-T2 (vergrotingsfactor 0.77x). Dat komt overigens niet doordat er een ander vergrootglas is toegepast in de zoeker van de X-H1, maar doordat de zoeker iets verder naar achteren in de behuizing is geplaatst, waardoor je niet zo snel met je neus en wang tegen het LCD scherm aan de achterzijde van de camera wordt geperst.

_{Een verbeterde elektronische zoeker}

De verbetering van de zoeker zitten hem voornamelijk in de resolutie en de helderheid. De resolutie van de OLED zoeker in de X-H1 is met 56% gestegen naar een schermpje met 3.69 miljoen dots. Tegelijkertijd is de zoeker 160% helderder en is daarmee van 500cd/m2, naar 800cd/m2 gegaan. Het beeld kan daarbij tot 100x per seconde worden ververst.

De vertraging tussen doorgave van het beeld tussen sensor en zoeker is zelfs teruggebracht naar 0.0045 sec. Daarmee kijkt deze zoeker alsof je door een optische zoeker naar een onderwerp kijkt, maar met alle voordelen die een elektronische zoeker te bieden heeft.

8. Verbeterde ergonomie

Ok, eerlijk is eerlijk. De behuizing van de X-H1 is best wel wat groter dan de X-T2. Tegelijkertijd voel je ook direct dat deze camera flink robuurster is gebouwd. Dat mag ook wel want de camera is ook nog eens zo’n 100 gram zwaarder dan de X-T2 doordat de X-H1 een ingebouwd stabilisatiesysteem bevat.

Sommigen, zoals ik, zullen de iets grotere behuizing omarmen, anderen kunnen het misschien zien als een kleine afknapper. De meningen zullen daarover altijd verdeeld blijven. Wat de een prettig vindt zal een ander als onprettig kunnen ervaren en omgekeerd.

_{Fujifilm X-H1 – Verbeterde ergonomie}

Anyway, de X-H1 heeft een flink bredere grip waardoor je vingers veel beter in staat zijn om de camera goed te omklemmen. Bovendien is er een uitsparing voor de wijsvinger, waardoor hij bijzonder goed in de hand ligt. Met name als je ook grotere of zwaardere objectieven gebruikt zoals de XF56mm, XF90mm, de XF16-55mmf2.0 of de telezoom objectieven zoals de XF50-140mm en de XF100-400mm. In die laatste gevallen ben je zelfs blij dat de camerabody zelfs wat groter is geworden.

_{Fujifilm X-H1 – Sterk verbeterde knoppen op de achterzijde van de camera.}

Alle knoppen zijn op de X-H1 veel beter bereikbaar dan bij de X-T2 en bij het indrukken van de knoppen achterop de camera kun je deze nu ook eindelijk voelen. Bovendien is het verplaatsen van de AE-L en AF-On toets een goed idee geweest. Dat maakt Back Button Focus eindelijk weer fatsoenlijk beschikbaar op de X-H1. De ‘Q’ snelknop is wijselijk verplaatst, waardoor per ongeluk indrukken nu eigenlijk niet meer kan. Al met al zijn dat zeer welkome verbeteringen omdat de hele camera er gewoon in zijn geheel meer door in balans is gekomen

Ik als fotograaf kan deze verbeteringen alleen maar omarmen.

In het kort

De bovenstaande 8 opties maakt dat de X-H1 wel degelijk grote verbeteringen kent ten opzichte van de X-T2 en dat deze X-H1 daardoor absoluut ook aantrekkelijk is voor diegenen die hun camera voornamelijk gebruiken om er mee te fotograferen.

Het zijn stuk voor stuk opties waar veel van de reviewers aan voorbij zijn gegaan en waardoor naar mijn mening de indruk is ontstaan dat de X-H1 alleen interessant is voor film- en videomakers. Maar dat klopt dus niet.

Fujifilm heeft deze camera gemaakt met de professional in het achterhoofd. Dat is ook de reden waarom Fujifilm in deze camera gebruik maakt van bewezen sensortechnologie en (nog) niet heeft gekozen voor een nieuwe sensor. Een camera waar brood mee verdient moet worden moet betrouwbaar zijn en beschikken over technologie waarop men kan vertrouwen. De X-H1 heeft dat te bieden.

Nog een klein puntje van aandacht waar ik wel enige kritiek op heb gezien en dat ik graag nog even wil aantippen waarom dat ‘probleem’ weer aardig wordt overtrokken door de doemdenkers.

De X-H1 maakt gebruik van dezelfde NP-W126S batterij als die wordt gebruikt in de X-Pro2, X-T2, X-T20, X100F. Dat is géén nadeel, maar juist een groot voordeel, want de uitwisselbaarheid maakt ook dat je dezelfde batterijen kunt gebruiken in één van deze andere camera’s die je bijvoorbeeld als back-up achter de hand hebt.

Het aantal opnames dat je kunt maken op één acculading is inderdaad iets minder groot dan dat je gewend was. Je krijgt daar grootse prestaties voor terug. Wie gebruik maakt van de boostergrip zal hoogstwaarschijnlijk op een drukke dag slechts eenmaal de batterijen hoeven te wisselen. Dat is niet onoverkomelijk en voor wie zegt dat dit een onoverkomelijk probleem is, die is, naar mijn mening, spijkers op laag water aan het zoeken.

Ja, ik denk dat de X-H1 een prima camera is die vooral de professional zal aanspreken. Ofdat een upgrade van de X-T2 naar X-H1 het overwegen waard is zal afhangen van wat je met je camera doet en of je bovengenoemde punten belangrijk genoeg vindt. Dat kan ik je natuurlijk niet zeggen.

Wel dat ik denk dat het juist de vele kleine dingen zijn die het tezamen toch een hele interessante camera maken. Het zijn de kleine dingen die het er toe doen!.

_{Gebruikte afbeeldingen in deze blog zijn gemaakt door Jonas Rask voor Fujifilm. Op alle afbeeldingen berust het copyright van Fujifilm. De afbeeldingen in deze blog zijn voor non-commercieel gebruik. Slides gemaakt tijdens persintroductie.}